DSCF6170

aj

1

i l )    4

Ifyu

® ' merownociłcw-

^ I' ttCJKUWMty

2 - nitkowaty, 3 - pa* CioteyąH • piłkowj-t)\S-i:rjcbykowat)\

6 ~ pierzasty, 7 - v#

00»K>W3l),8‘mKIU|0*

\v4i)',9 'bwfewkowaty, I0~wjchlirrowaty 11 - kolankowaty.

|2-ibiayte«'

1 S 9

\J

10 II 12

13

kami po jednej stronie członów, || u osiewnika (Agriofes); _c^, grzebyków ate (o. peerinm), mające długie wyrostki na czło_n^. np. u dwójkowa (Sdiiosonm); pierzaste (<;. phmitae), z {.y mi. długimi wyrostki na członach, zwężającymi się ku końcowi, ^ u brudnic) {Lmmtńiil Do grupy czułków nierównoczłonowy^' należą: czułki wrzecionow ate (o. fmforimsl z rozszerzonymi kowymi członami, np. u kraśnika (Zipyw); czułki maczugowy (o. aiimĄ / pogrubionymi końcowymi członami, np. u grabai^ [Sicropkom): czułki buław kowate (<z. clmmi cieńsze od ków maczugow atych i również z pogrubionymi końcowymi czło^, mi. np. u bielinka [Pm): czułki wachlarzykowatc (a Imella/_iłej mające wydłużone człony w postaci składających się blaszek, np u chrabąszcza (Milontk): czułki kolankowate (a ptmaą z silnie wydłużonym trzonkiem i pozostałymi członami ułożonymi pod kątem prostym w stosunku do trzonka, np. u oprzędzika (% /w); czułki z biczykiem (a. setifemi mające cienką szczecinkę |_!a końcowym, trzecim członie, np. u muchy (Mm) i czułki niereg^ Jamę (a irregulml zbudou ane z członów różniących się ksz^. tern. np.uoleicv(j/e/oe).

n

npi

33

2, Morfologio owtidów

CxtjMo w budowie czulków uwidacznia się dymorfizm pklo* wy, Samce mają najc/ęście) silniej rozwinięte czułki ni), samice, np. niektóre gatunki chrząszczy z rodziny chrahąMOWilych I \k lokwAittek lub ich czułki są innego typu, np. u niektórych gatunków motyli z rodziny brudnicowatych (Lymunirndoe) czułki samców są pierzaste, natomiast samic grzebykowatc,

1) niektórych owadów liczba członów w czulkach może ulec redukcji. Na przykład u muchówek krótkoczulkich iBrditrera) czułck zbudowany jest z dwóch członów podstawowych i biczyka, przekształconego w jednolitą, krótką wić.

Tylko nieliczne owady pozbawione $ą czulków, Należą do nich samice wachlarzoskrzydłych (Sirepsipiera), które prowadzą pasożytniczy tryb życia oraz larwy niektórych muchówek i błonkoskrzydłych.

LU Octy

Po obu stronach puszki głowowej nad policzkami mieszczą się u owadów oczy typu złożonego (ocu/i). Występują one u larw oczy typu złożonego i owadów dorosłych przechodzących przeobrażenie proste (<wi*. labolia), niezupełne (hemimetabolia) oraz u owadów w stadium imaginalnym przechodzących przeobrażenie zupełne (holomc■ labolia). Przeważnie są one ubarwione odmiennie niż pozostałe części głowy i mają błyszczącą powierzchnię, którą jest rogówka (cornea). Są one zasadniczym organem wzroku u owadów. Za pomocą oczu złożonych owady rozróżniają kształty, ruch, barwę, odległość przedmiotu i również światło spolaryzowane. Oczy złożone zbudowane są z licznych jednostek wzrokowych, zwanych ommatidiami (omatidia), Wielkość, kształt oczu oraz liczba    ommatidia

wchodzących w ich skład ommatidiów są bardzo zróżnicowane (ryc. 8). Oczy u owadów drapieżnych np, u ważek (Odonata) lub samców muchówek z rodziny Simuliidae mogą pokrywać znaczną powierzchnię puszki głowowej. U gatunków roślinożernych, np. chrząszczy wielożemych (Polyphaga), błonkówek należących do podrzędu rośliniarek (Symphyta), są one zdecydowanie mniejsze.

U niektórych owadów może wystąpić zróżnicowanie wielkości ommatidiów tworzących oko złożone. Na przykład u samca lenia (Bibio) i mustyka (Simulium) oko podzielone jest na część górną, utworzoną z dużych ommatidiów, i część dolną zbudowaną