DSCF6177

P Entomologia og<jj

P Entomologia og<jj

słupek pieuralny

^Nn górnej krawędzi plourytcSw śród- i zn tułowia mieści się ~jj| pek pieuralny (cohmtella). który dochodząc do zakończenia _K* **' płuralnego. tworzy punkt podparcia skrzydeł. Szew pieuralny zewnętrzną częścią grzebienia plcumlncgo. powstałego w wyj? wpuklenia oskórkn (kutikuli) do wnętrza segmentu. Wzmacnia' " ściany pleuiytów i stanowi część wewnętrznego szkieletu tułów** (■yc. 15). Stopień rozwoju szkieletu wewnętrznego jest uwarunk wany obecnością skrzydeł. Owady pierwotnie bezskrzydłe (.Apu-ry gofo) lub wtórnie bezskrzydłe. np. wszoły i wszy {Phthiraptera\ _nj_e mają szkieletu. Równie* u owadów ze skrzydłami w formie szcząi kowej. np. u rarówkowatych (/-'omtic-icfat?) szkielet wewnętrznyję_s, silnie zredukowany.

szkielet wewnętrzny tułowia

Szkielet wewnętrzny tułowia owadów uskrzydlonych jest silnie rozbudowany \v śród- i za tu łowi u. Stanowi on miejsce przyczepu mięśni, które poruszają skrzydłami i odnóżami. Tworzą go silnie sklerotyzowane fałdy kutikuli. tzw. apofizy (apo-p/n-.vc.v). które wnikają do wnętrza segmentów, oraz błoniaste poprzeczne przegrody, tzw. fragnty (j^hragmeret). Fragmy znajdują się pomiędzy segmentami oraz między zatułowiem i odwłokiem. W wyniku pofałdow-ania kutikuli na śród- i zapleczu powstały szwy, które dzielą pow ierzchnię grzbietową tych segmentów na kilka w tórnych części. W przedniej części śródplecza znajduje się przed tarć za (praescumm), która jest oddzielona szwami para psy d i a lny mi (sułurcit• parapsydiales) od kolejnej części, położonej za nią, tzw. tarczy (,scutum). Za tarczą umieszczona jest tarczka (settiellum). a następnie ostatnia część śródplecza, tzw.

zatarcza (postnomrn). Tarczka ma przeważnie kształt pierścienia i jest oddzielona od tarczy szwem skuto-skutellamym {sutura scutoscutellaris). Od tyłu graniczy ona z zatarczą, która jest wąskim odcinkiem śródplecza (ryc. 14. 16). Zaplecze jest mniejsze od śródplecza i również podzielone na części, ale mniej wyraźnie są one wydzielone.

Na każdym segmencie tułowia znajduje się jedna para odnóży {pedes) i są one umieszczone pomiędzy stemitami i pleurytami. U owadów uskrzydlonych na śródtułowiu i zatułowiu występują skrzydła (a/ue). Na każdym z tych segmentów znajduje się jedna para i noszą one nazwę skrzydło tułowia iptcix>lhor<tx). Skrzydła mieszczą się pomiędzy pleurytami i tergitami obu segmentów. Na skrzydłotułowiu występują dwie pary przetchlinek.

;YV    ■ “

2. Morfologio owadów

U owadów pkrwovn\c bczskr/ydłych UptmgoiaJ segmenty totówia mają bard/,o zbliżoną budowy i przez to bardzo podobne kształty. Tergity i stemity sądobr/e wyksnałcone w postaci płytek, natomiast płeuryty mają formę szczątkową

U owadów uskrzydlonych (Plenił poszczególne segmenty są wyraźne zróżnicowane budową i kształtem Na ogół przedtutow różni się znacznie kształtem od pozostałych segmentów. Przeważnie śródtułów i zatułów są silniej rozwinięte ponieważ na nieb osadzone są skrzydła. U niektórych owadów, np. u modliszek t Manio-ilea), przedtutow ulega silnemu wydłużeniu i wykazuje bardzo dużą ruchliwość. § owadów słabo latających, np, u prostoskr/ydłych i chrząszczy, silnie rozwija się przedpłecze. L kolei u owadów dobrze łatających, np. u motyli, błonkoskrzydłych i muchówek, przedtułow jest znacznie mniejszych rozmiarów i przybiera kształt wąskiego pierścienia, li owadów, które mają skrzydła jednakowej wielkości, np. ważki (Odonaia), oba segmenty skrzydłotułowia są podobnej wielkości i silnie ze sobąpołączonc. Owady, który m tylko druga para skrzydeł służy do lotu, mająsilniej rozwinięty zatułów niż środtułow. np. chrząszcze. Z kolei u błonkoskrzydłych tułów jest jeszcze inaczej zbudowany. Tworzą go trzy segmenty tułowia i pierwszy segment odwłoka, tzw. pmpodęm i dlatego jest on c Aeroczionowy.

Owady mają trzy pary odnóży tułowiowych (pedes ihomh), które powstają z przekształcenia się zawiązków odnóży w okresie zarodkowym. Jedynie samice wachlarzoskrzydłych (Stnpsiptera) nie mają odnóży. Pierwsza para odnóży skierowana jest do przodu, pozostałe dwie pary do tyłu. W trakcie poruszania się owad opiera trzy naprzemianlegle nogi o podłoże.

W swojej pierwotnej postaci noga owada składała się z dwóch elementów, grubego i krótkiego koksopoditu (mopodii) oraz ruchomego, cienkiego telopoditu (telopodii). Prymitywne owady nie posiadały pleurytów w segmentach ciała i dlatego koksopodit był przytwierdzony pomiędzy tergitem a stemitem. W wyniku dalszych procesów ewolucyjnych koksopodit uległ podziałowi na przedbio-drze (subcoxa) i biodro (ro.ra). Przedbiodrze wzmocniło boczne ściany segmentów i utworzyło płeuryty. W wyniku przekształcenia telopoditu powstały kolejne części odnóży.