DSCF6230

HHB

Powstawaniu błon zarodkowych towarzyszy wyginanie ■

Równocześnie z tworzeniem się listków zarodkowych

chrząszczy.

W trakcie segmentacji ciała zarodka pojawiają się na segmentach głowowych zawiązki odnóży, z których następnie tworzą są czul ki i części aparatów gębowych. Kolejno powstają zawiązki odnóży na segmentach tułowia, z których rozwijają się odnóża i za-wiązki odnóży na segmentach odwłoka. Z nich tworzą się zewnętrzne narządy płciowe i wyrostki rylcowe oraz trzonkowe u owadów w stadium imaginalnym.

Odnóża powstają jako parzyste, woneczkowate uwypuklenia ektodermy. które następnie ulegają rozczłono wan i u. W procesie tworzenia się zawiązków odnóży wyróżnia się zasadniczo trzy stadia (ryc. 53):

• najwcześniejsze, Izw. protopodialne (phcisis protopodialis), w którym tworzą się zawiązki odnóży na głowic i tułowiu, a odwłok jest jeszcze nieczłonowany;

■ Hyc. S3.

Trzy tadbi rum i uju i n ■ nrcKfta owada (wg Szwanwicza. 19S4) oraz wjrjśo* larwy oma gwaźiłduel z etfonU iłowej (**| KocMera.

1978): A —Kadhan pro-topodalne. B — scadnjm pciBpodlrfne. C — ttadhm ołi^opodalne. D. E - Uo-lejne fazy wyyłrri

M5

•    przejściowe, tzw. polipodialne (jphaśiS polypndialut). w któ-

*    następuje segmentacja odwłoka i pojawiają się zawiązki odnóży odwłokowych;

_#    końcowe, tzw. oligopodialne ipJiasis oligapodialisy, w którym zawiązki odnóży odwłokowych ulegają redukcji i zanikowi, a pozostają tylko zawiązki na ostatnich segmentach, rozw ijające się w wyrostki rylcowe i trzonkowe.

U niektórych owadów przedstawione powyżej stadia nie występują tylko w okresie zarodkowym. Na przykład faza protopodialna może trwać w czasie pierwszego stadium larwalnego u niektórych lybelakowatych (Proctotrupidae>, a faza polipodialna u niektórych larw rośliniarek i gąsienic motyli. Czasami stadium polipodialne nie pojawia się w rozwoju i po fazie protopodialnej następuje bezpośrednio faza oligopodialna, np. u muchówek i chrząszczy.

Równocześnie z segmentacją ciała rozpoczyna się organogene-    organ ogeneza

za. Z ektodermy tworzą się zewnętrzne okrywy ciała, przetchlinki i tchawki, jelito przednie i tylne, zewnętrzne części narządów rozrodczych. cewki Malpighiego, gruczoły ślinowe, układ nerwowy i narządy zmysłów. Z endodermy powstaje jelito środkowe. Z me-zodermy tworzą się mięśnie, narządy rozrodcze, ciało tłuszczowe i naczynie grzbietowe. Po zakończeniu organogenezy całkowicie uformowany zarodek, czyli larwa, wypełnia wnętrze jaja. Następuje u niej ciemnienie oczu i końcowych części narządów gębowych.

Larwa wykonuje intensywne ruchy, wprowadza do tchawek powietrze, przerywa chorion i wylęga się z jaja (ryc. 53). Kończy to okres rozwoju embrionalnego.