DSCF7357

chropowatość powierzchni. Chropowatość powierzchni określa się za pomocą następujących parametrów (PN-87/M-04250 i 04251):

•    średnie arytmetyczne odchylenie profilu chropowatości R_a,

•    wysokość nierówności R_t.

Zgodnie z normą PN-ISO 1302:1996 oznaczenie struktury geometrycznej (chropowatości) powierzchni składa się ze znaku chropowatości, wartości liczbowej parametru wyrażonej w /zm oraz z dodatkowych wymagań, podawanych obok znaku. Na rysunku 1.17 podano przykłady podstawowych oznaczeń: chropowatość uzyskaną dowolnym sposobem w procesie produkcji oznacza się wg rys. 1.1 la, d; uzyskaną przez usunięcie warstwy materiału — wg rys. 1.176, e\ otrzymaną bez usuwania warstwy materiału — wg rys. 1.17c,/.

a) b) c)

Rys. 1.17. Przykłady oznaczenia chropowatości powierzchni: a, b, c) wg parametru R_m, d, e,J) wg parametru R,

Dobór odpowiedniej chropowatości powierzchni jest ściśle związany z tolerowaniem wymiarów. Zbyt duża chropowatość obrabianej powierzchni może praktycznie uniemożliwić uzyskanie żądanej klasy dokładności, np. gdy nierówności powierzchni są bliskie wartościom tolerancji lub wskutek ścierania się wierzchołków nierówności podczas pracy. Zbyt duża chropowatość powierz-' chni powoduje również zmniejszenie wytrzymałości części (zwłaszcza przy. obciążeniach zmiennych), zwiększa wartość współczynnika tarcia, pogarszaj odporność na korozję oraz estetykę części. Wykonywanie bardzo gładkich powierzchni (o minimalnej chropowatości) jest również niekorzystne, ponieważ powoduje znaczne zwiększenie kosztów obróbki. Dlatego też przy ustalaniu wymaganej chropowatości należy dobierać wartości chropowatości niezbędne dla określonej tolerancji oraz uwzględniać możliwość wykonania danej części przy niewielkich kosztach obróbki.

Odchyłki kształtu i położenia. W wykonanych przedmiotach występują; zwykle niewielkie odchyłki kształtu, dotyczące prostołiniowości. płas-kości, kołowości i walcowości, oraz odchyłki położenia sąsiednich powierzchni, dotyczące równoległości, prostopadłości, wspólosiowości. Odchyłki '■< powinny w zasadzie mieścić się w granicach tolerancji poszczególnych w murów, ale przy ostrzejszych wymaganiach należy jc odpowiednio itunac/w M rysunku wykonawczym. W określaniu odchyłek kształtu i położeniu me Ner* się pod uwagę chropowatości powierzchni, /nitkowanie i wartości tych w chytek oraz zasady ich o/nuc/aniii nu rysunkach są podane w nona** PN-78/M-02IJ7, PN-80/M-02I38 i PN-87/M-OI 145.