DSCN0625

290 7. Kształtowanie reduktorów

W pływa on m.in. na rozkład obciążeń na szerokości koła zębatego, na wielkość obciążeń dynamicznych oraz hałaśliwość. Zazwyczaj jedno łożysko jest używane do ustalenia wzdłużnego położenia wałka, podczas gdy drugie może przesuwać się w kierunku osiowym (w przypadku łożysk wałeczkowych wykorzystuje się możliwość przemieszczania się osiowego wałeczków względem jednego z pierścieni). Łożysko ustalające oprócz uniemożliwienia wzdłużnego przemieszczania wałów ma za zadanie przejmowanie obciążeń wzdłużnych i dlatego powinno się na nie dobierać łożysko zdolne do przenoszenia obciążeń kombinowanych.

Aby zastępcze obciążenia obu łożysk były do siebie zbliżone (co pozwala przyjąć łożyska o podobnych gabarytach), łożysko ustalające umieszcza się przeważnie po przeciwnej stronie czopa końcowego wału ze względu na to, że łożysko przy czopie końcowym jest z reguły dodatkowo obciążone zewnętrzną siłą poprzeczną. Przykłady łożyskowania wałów w łożyskach tocznych z jednym łożyskiem ustalającym zilustrowano na rys. 7.18-7.20.

Łożyskowanie wałów przekładni może być także tak zaprojektowane, że każde łożysko ustala wzdłużnie wał tylko w jednym kierunku. Takie rozwiązanie stoso-

Rys. 7.18. Przykład łożyskowania wałka zębnika w łożyskach kulkowych zwykłych

Rys. 7.19. Łożyskowanie wałka z kołem zębatym

Rys. 7.20. Łożyskowanie wałka w łożyskach walcowych

wane jest przeważnie dla krótkich wałów łożyskowanych w łożyskach skośnych (rys. 7.21) lub w łożyskach kulkowych zwykłych (rys. 7.22). Przy zębach daszkowych jeden wał jest ustalony w kierunku poosiowym, drugi zaś takiego ustalenia nie ma (rys. 7.23) w celu zapewnienia równomiernego rozdziału obciążenia na obie strony wieńców.

Łożyskowania wałów w przekładni stożkowej są bardziej skomplikowane niż w przekładni walcowej ze względu na to, że przecinające się osie wałów utrudniają rozmieszczenie łożysk. W wyjątkowych tylko przypadkach jest możliwość łożyskowania obu wałów w takiej przekładni tak, że oba koła usadowione są między

Rys. 7.21. Przykład łożyskowania krótkich wałów w łożyskach stożkowych

Rys. 7.22. Przykład łożyskowania krótkich wałów w łożyskach kulkowych zwykłych

Rys. 7.23. Łożyskowanie jednego z wałów przekładni z kołami o zębach daszkowych

łożyskami (rys. 7.24). Przeważnie jednak ze względu na brak miejsca jedno z kół stożkowych umieszcza się na zewnątrz układu łożysk, na tzw. wysięgu (rys. 7.25 i 7.26). Zwiększa się wówczas — jak wiadomo - nierównomierność rozkładu obciążenia na szerokości uzębienia. Występujące w zazębieniu stożkowym nieraz znaczne składowe poosiowe siły międzyzębnej dodatkowo komplikują konstrukcję łożyskowania, a konieczność wzajemnego ustalania kół ze względu na wymagane luzy międzyzębne wywołuje potrzebę stosowania łożysk skośnych.

Szczegółowsze informacje dotyczące problemów łożyskowania wałów w łożyskach tocznych można znaleźć w książce [25].