DSCN1665

14 Anonimowość

Anonimowość (bezimienność), I. Cecha dużych skupisk ludzkich, głównie wielkich miast, gdzie kontakty społeczne mają często charakter powierzchowny, rzeczowy i krótkotrwały- Ludzie żyją obok siebie, lecz nie znają się. David Riesman wskazując tę cechę mówi o „samotnym tłumie” [D. Riesman, N. Glazer, R. Denney 1971J. We wzajemnych kontaktach ludzie mają ściśle określone role. w wyniku czego ich osobowość społeczna daje się zaobserwować jedynie wycinkowo. Nie ma tu miejsca na prywatność. „Duża liczba anonimowych osób pozwala zaobserwować pewien styl bycia, który można określić jako uprzejmą obojętność” [B. Hamm 1990, s. 176].

Brak głębokich więzi środowiskowych zapewnia jednak jednostce poczucie swobody. Wydostanie się spod silnej kontroli społeczności lokalnej stanowi niekiedy jeden z motywów migracji do miast. Anonimowość umożliwia mistyfikację, tzn. kreowanie sztucznego wizerunku osoby, granie wybranej roli społecznej, manipulowanie wrażeniami. Zabiegi te mogą kończyć się powodzeniem, gdy otoczeniu społecznemu nie jest znana biografia jednostki, jej pochodzenie, rodzina i środowisko, z którego się wywodzi, pozycja społeczna itd. Centrum miasta może być ujmowane jako typowa „scena” w rozumieniu Ervinga Goflf-mana - „obojętna tolerancja innych pozwala na każdą niemal dowolność w ubiorze i zachowaniu” [B. Hamm 1990, s. 176].

Anonimowość stanowi jeden z czynników wpływających na zachowanie jednostki w tłumie. Prowadzi do wytworzenia się poczucia bezkarności, co w wyniku procesu dezindywiduałizacji może wyzwalać zachowania naruszające normy społeczne i moralne. Anonimowość jest cechą tajnego związku (zob. [G. Simmcl 1975, s. 432 i n.J) — pozwala zachować tajemnicę i chroni członków przed zdradą. W celu jej utrzymania stosuje się różne środki obronne — milczenie, ograniczenie kontaktów pisemnych. hierarchizację, rytuał. Występująca w obrębie tajnego związku dezindywiduali-

zacja współwystępuje ze swoistym arysto-kratyzmem, wynikającym z tytułu samej przynależności do tego związku.

Anonimowość może być traktowana także jako cecha przeciwna do indywidualizmu. Kulturę współczesną charakteryzuje silny nacisk na indywidualizm, co nie zawsze widoczne było w okresach wcześniejszych (zwłaszcza w średniowieczu). Obserwacja ta ilustrować może zmiany typu motywacji działań społecznych podejmowanych w różnych epokach. Anonimowość jest wyrazem działań nieegocentrycznych.

2. Jeden z wymogów poprawności badań opinii; zachowanie anonimowości sprzyja większej szczerości wypowiedzi udzielanych przez respondentów, zmniejsza lęk przed prezentacją opinii, które mogą wydawać się mało popularne lub nieakcepto-walne. Zapewnieniu anonimowości w badaniach służą różnorodne środki - począwszy od konstrukcji kwestionariusza, przez formę kontaktu z respondentem, do sposobu organizacji całych badań. Istotne jest także przestrzeganie etyki badawczej i nicudostępnianic danych w formie mogącej pozwalać na zidentyfikowanie respondenta. (A.S.)

Zob. dezindywidualizacja. indywidualizm, inkluzja, koncepcja dramaturgiczna.

Literatura:

Hamm B.. 1990. Wprowadzenie do socjologa osadnictwa, KiW, Warszawa.

Riesman D.. Glazer N., Denney R.. 1971. Samotny tłum, PWN. Warszawa.

Simmcl G.. 1975. Socjologia, PWN. Warszawa

Anty psychiatria, zob. instytucja totalna.

Anty red u kej on izm. zob. redukcjonizm.

Antysocjotechnika, zob. socjotcchmka

Ań tyspołeczn ość, czynne występowanie przeciwko społeczeństwu; zachowanie agresywne skierowane przeciwko innym ludziom lub grupom społecznym, stanowiące zagrożenie dla ich życia i mienia. Na podstawie etycznej, prawnej i społecznej ocen>