DSCN1675

24 Czas wolny

Czas wolny w omawianymi znaczeniu jest dalej różnicowany. Najęcia występujące w tym czasie podzielić można na dwa odmienne typy Jeden obejmuje wszystkie te zajęcia, które wykonywane są z uwagi na kiyjącą się za nimi jakąś powinność lub obowiązek: zaliczyć tu można dodatkową pracę zarobkową, robienie zakupów, wychowywanie dzieci, remonty domowe itp. Zajęcia drugiego typu wynikają z dążeń każdej jednostki do rozwoju własnej osobowości lub stanowią realizację subiektywnie ujmowanej sfery wolności W ramach tego typu zajęć mieści się dokształcanie oraz podnoszenie kwalifikacji zawodowych i pozaza-wodowych. własna twórczość amatorska

Czas wolny, w szerokim znaczeniu jest to czas poza okresem pracy zarobkowej

i snu. Czas wolny ujmowany jako czas w o -ny od pracy jest pojęciem stosunkowo młodym Opazycyjność cech czasu pracy i czasu wolnego jest konsekwencją powstania przemysłowego sposobu produkcji. Wcześniej nieodłącznym składnikiem procesów wytwórczych były okresy wypoczynku, zabawy, rytuału religijnego, a nawet magu. Obecnie coraz częściej postuluje się konieczność przywrócenia .jedności podzielonego czasu" [J. Danecki I974J.

i wszelka inna aktywność kulturalna. Tut także zalicza się różne formy wypocżynk rozrywki i rekreacji.

W literaturze angielskiej używa się p jęć/ree ii/ne ora/ IcLsure inne na oznaczeń czasu wolnego w ścisłym tego słowa znacz mu w ramach sfery czasu pozostałego r wykonaniu pracy zawodowej (time off). KI syczną definicję czasu wolnego zapropom wał JofFrc Duma/edićr (1962) Wskazu on na trzy zasadnicze cechy czasu wolne* dobrowolność, niczarobkowość. pr/y.en ność „Czas wolny (loislr) jest takim prz-działem czasowym, w którym mieszczą s czynność,, jak.m można się oddać calkow cie dobrowolnie, poza zobowiązaniami / wodmym., rodzinnymi i społecznym,, ał wypocząć, rozerwać Mę» i rozwijać" W d. finrej. tej zasadniczym wyróżnikiem czas wolnego jest kryterium psychologiczne

W pracach polskich autorów funkcjonuje równocześnie kilka terminów na określenie różnych rodzajów czasu wolnego Jan Danecki (1974. s. 196) proponuje, aby oprócz pojęcia „czas wolny” wprowadź,c termin „czas dyspozycyjny". Wzajem* relacje między' nimi określa następując „Pojęcia czas wolny używać by należało dla oznaczenia nadwyżki ponad czas snu oraz wszelkich prac o znaczeniu ekonomicznym (czy to będą prace zarobkowe, czy czynności w gospodarstwie domowym) i zajęć z pracami tymi organicznie zwi^a. nych (dojazdy). Dla określenia zaś całego czasu pozostałego do dyspozycji po ustawowej normie pracy proponowałbym termin czasdyspozycyjny”.

Zygmunt Skórzyński 11965) wprowadził nazwę „czas uwolniony” jako synonim czasu wolnego. Definiuje go jako „czas pozostający poza snem i poza spełnianiem wszelkich koniecznych obowiązków, jak praca zawodowa (zarobkowa), obowiązki gospo-darsko-domowe czy obowiązki społeczne, a więc czas uwolniony od obowiązkom objętych ramami stałego budżetu czasu”

Dokonując próby uporządkowania wzajemnych odniesień między' funkcjonującymi terminami wyodrębnić można następujące rodzaje czasu w wymiarze dobowym: 1) czas przeznaczony na zaspokojenie potrzeb niezbędnych dla normalnego funkcjonowania organizmu (sen. jedzenie itp.), 2) czas pracy i zajęcia ściśle z nim związane (np. dojazdy). 3) czas po pracy (lub inaczej czas dyspozycyjny bądź czas wolny w szerokim znaczeniu), który dalej podzielić można na a) czas „powinności", tj. okres zajęć typu gospodarsko-domowego, b) czas wolny w ścisłym znaczeniu, określany także jako czas uwolniony

y uwagi na długość trwania czasu woj* nego wyróżnia się: I) krótki czas wolny, t) czas wolny w dniu powszednim, 2) środo* czas wolny, t| czas wolny w końcu tygodnia - wolne soboty, niedziele i święta. *) długi czas wolny, tj. urlopy. W niddó-fych wypadkach wskazuje się dodatkowo na poprodukcyjny okres w życiu człowieka