DSCN1708

Habilus 57

Literatura:

Domachowski W., Kowalik S.. Miluska J., 1984, Z zagadnień psychologii społecznej, PWN. Warszawa.

Janis I.L., 1992, Uogólnienia dotyczące grupowego myślenia [wy Elementy mikrosocjotogii, cl. 2: Wybór tekstów, oprać, i red. J. Szmatka. Kraków.

Le Bon G., 1986, Psychologia tłumu, PWN. Warszawa.

Grupy ćtliosówc, zob. ethos.

Gwałt symboliczny, zob. przemoc symboliczna.

Gwałtowność konfliktu, zob. konflikt społeczny.

♦

Habitualizacja, proces, w którym zachowanie przekształca się w przyzwyczajenie. Pozwala to przywiązywać do niego mniej uwagi, a tym samym bardziej koncentrować się na innych czynnościach. W krańcowej formie habitualizacja przybiera postać automatyzmów. (A.S.)

Zob. automatyzm, habitus.

Habitus, nawyk lub przyzwyczajenie dotyczące stałego sposobu postępowania charakteryzującego jakąś osobę. Ten sposób postępowania odnosić się może np. do wyglądu zewnętrznego jednostki czy sposobu zachowań w kontaktach z innymi. Na podstawie zewnętrznych oznak można wnioskować o postawach, relacjach społecznych bądź nastawieniach jednostki.

Habitus to zachowania w miarę regularne, które nie muszą być uświadamiane sobie przez jednostkę lub grupę. Norbert Elias [1980, s. 441J rozpatrując problem transformacji cywilizacyjnej pisze: „Mamy tu do czynienia już nie tylko z transformacjami «wiedzy», zmianami «ideo!ogii», słowem, ze zmianami tego, co stanowi treść świadomości, lecz ze zmianami całego habitus ludzi, w którym treści świadomości, a tym bardziej nawyki myślowe są tylko cząstką, zjawiskiem fragmentarycznym, jednym tylko z sektorów. Tutaj chodzi o zmiany postaciowe całej psychiki, obejmujące wszystkie jej sfery od świadomego sterowania

«ego», aż do sterowania popędowego, które stało się zupełnie nieświadome”.

W ujęciu Pierre’a Bourdieu habitus to .kompleks interioryzacji, czyli tendencji, postaw, dyspozycji uwewnętrznionych. wprowadzonych w sferę ludzkich nawyków" (zob. [A. Kłoskowska 1990, s. 9]). Habitus kształtowany jest przez pracę pedagogiczną. Uzyskanie przez jednostkę trwałego wykształcenia jest w istocie rzeczy wpojeniem określonego habitusu. czyli nawykowych sposobów postępowania, odtwarzających „zasady arbitralności kulturowej". Odtworzenie w praktyce „zasad zinterioryzowanej arbitralności” dokonuje się po zakończeniu działalności pedagogicznej. Jednostka zostaje w taki sposób uformowana, że nawet gdy nie występuje już żadne oddziaływanie pedagogiczne, w swoim działaniu kieruje się ona nadal tymi narzuconymi jej regułami, a przez to doprowadza do ich reprodukcji. Habitus pierwotny, kształtowany przez pierwotną pracę pedagogiczną (np. wychowanie w rodzinie), stanowi podstawę kształtowania wszelkich innych habitusów. Zastąpienie jednego habitusu przez inny to kon-