ERM i ERM II

Plan Wernera

Za właściwy początek procesu tworzenia unii walutowej uważa się spotkanie na szczycie w Hadze (1969), na którym przywódcy Wspólnoty wyznaczają zespół, na czele, którego stanął premier Luksemburga Pierre Werner, który ma za zadanie prowadzenie dalszych studiów dotyczących tworzenia unii gospodarczej i walutowej. Plan Wernera został zaprezentowany 8 października 1970 roku. Przewidywał on utworzenie unii gospodarczo-walutowej w ciągu dziesięciu lat. Plan Wernera mówił o unii walutowej, liberalizacji obrotu kapitału, pełnej wymienialności walut i o utworzeniu wspólnego systemu banków centralnych. Dodatkowo przewidziane było przekazanie części uprawnień decyzyjnych dotyczących polityki gospodarczej państw członkowskich instytucjom ponadnarodowym . Plan został przyjęty, a w marcu 1971 Rada Wspólnot podjęła decyzje o rozpoczęciu realizacji pierwszego, trzyletniego etapu budowy unii walutowej . Najbardziej kontrowersyjną w opmn ekonomistów, metodą integracji walutowej było utworzenie „węża walutowego”¹⁴. Wąż walutowy był systemem, który miał służyć stabilizacji walut państw EWG, fluktuacje kursów walut będących w „wężu walutowym” ograniczono do +/- 2,25% . Do „węża walutowego” należały początkowo waluty sześciu państw Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, następnie dołączył do „węża” funt brytyjski, irlandzki oraz korona duńska i norweska¹⁶. W roku 1974 realizacja planu Wernera została zawieszona. Wpływ na to miała ciężka sytuacja gospodarcza krajów Wspólnot Europejskich. Do załamania się planu Wernera w największym stopniu przyczyniła się wojna Jom Kipur z 1973 roku, wraz z nią nastąpiła czterokrotna podwyżka ropy naftowej przez Organizacje Państw- Eksporterów- Ropy Naftowej (OPEC), wywołała ona kryzys energetyczny i walutowy. Z „węża walutowego” wycofał się frank francuski, funt brytyjski i lira włoskiego. W „wyżu” pozostały w^?aluty: Republiki Federalnej Niemiec, Belgii, Holandii, Luksemburga, Danii, Szwecji i Norwegii. W tych warunkach nie można już było traktowuć „węża” jako instrumentu integracji walutowej, stał się on strefą w^raluty RFN¹⁷.

Ekonomiści sceptycznie oceniają efekt integracji w^Talutow'ej zaproponowanej w^r planie Wernera. Literatura ekonomiczna krytykuje założenia metodologiczne i praktykę działań integracyjnych. Za największy błąd uważane jest to, że budowę unii wulutowej rozpoczęto bez stworzenia odpowiednich podstaw' prawnych, czyli nie został wynegocjowany i ratyfikowany międzynarodowy traktat, który stałby się podstawią unii walutowej¹⁸. Jednakże bez doświadczeń zebranych podczas realizacji planu Wernera nie mógłby powitać i funkcjonować Europejski System Walutowy¹⁹.

EUROPEJKI WĄŻ WALUTOWY

Utworzony w 1972 roku jako Europejski Związek Kursów* Walutowych jest konsekwencją planu Wernera. Celem było wyznaczenie marginesu w'ahań kursów' w'alut państw' członkowskich początkowa w^r granicach 2,25%, a od 1993 roku w granicach 15%. Od chwili powstania Europejskiego Systemu Walutowego w^rąż walutowy stanowa jego mechanizm kursowy' (ang.: Exchange Ratę Mechanism). Wąż walutowy nie uwzględniał kursów' w⁷alut w stosunku do dolara amerykańskiego. Początkowo w wężu były waluty ośmiu państw' członkowskich Wspólnot Europejskich - nie uczestniczyła w' nim Wielka Brytania. W 1989 roku weszła do niego hiszpańska peseta, w 1992 roku brytyjski funt i portugalskie escudo. We w'rześniu 1992 roku - po kryzysie walutowym - z węża wycofały swoje waluty Wielka Brytania i Włochy. W 1995 roku został przyjęty szyling austriacki a w 1996 roku ponowoiie wdoski lir oraz fińska marka.