Farm1922

ctamóm «*5*»*faro=* *!'W “ '^aiOT> P“’™^d“ P*at-..=»rr..tx* trojcfa- asztofesns bj»? śtao-g

-__.__-^„Łr-rc*; emrzodzcsL Mefaórr z k*6». np. anty-

ue-fc«i5ai=-r»t»Ł=D» więŁii«li<i»»t**ipra=rdta£szjrcek. S-r. tdann jrŁ co axzc »=ón=>e prcmatof do »:• ■ - cratdj

, i*, i, ,*iSdi taizrrf

jsŁ3» u* afcaJE»> »pł)-» =* 5**i. Lrfą <f podąża

a i innych wad wro-

•firj-s -cicwór eozy    'ce£j^yssxry X

dz^TŁł-mincteaMn- q .rcfacsirazWDjopłorkL zarówno leki, jak t    HiodSao =x>gą p^«fcr»aź otaiurrie płorhu porauana oraz

jóżaccp todzaym c

J zsziodzroiŁ Trgu rodzaju dzizteur jest określane jako dnab-

c (p. razdz- 92).

Czynniki wpływające na działanie leków

Si    Icków ma »pły» wiele czynników zarówno egzogennych, jak i en

dogennych- Należą do nich: wpływ środowiska zewnętrznego (zmiany klimani. temperatur., różnego rodzaju bodźce stresowe), wiek organizmu - szczególnie stlrue zjawisko to występuje u dzieci oraz osób w wieku podeszłym (p. rozdz. 7), pfce (np. samice szczurów są znacznie bardziej wTażliwe na nasenne działanie barbituranów, np. heksobarbitalu, niż samce).

Wphw czynników patologicznych, genetycznych oraz rytmów biologicznych

przedstawiono w rozdz. 9.

Mechanizmy działania leków

Podstawową dziedziną farmakologii jest badanie mechanizmów działania leków. Znajomość tych mechanizmów jest niezmiernie ważna dla lekarza zajmującego się praktycznie farmakoterapią, pozwala bowiem na racjonalne stosowanie leków, uzyskanie możliwie optymalnego działania leczniczego i uniknięcie niekorzystnych oddziaływań zarówno między lekami, jak i działań na inne współistniejące z zasadniczą chorobą zaburzenia organizmu.

Leki mogą wykazywać działania o charakterze fizykochemicznym, nie łącząc się ze swoistymi receptorami określonych tkanek, np. środki neutralizujące kwas solny w żołądku, środki zmieniające napięcie powierzchniowe (detergenty), osmo-tyczne środki moczopędne (siarczan sodu lub chlorek sodu), zakwaszające leki moczopędne (np. chlorek amonu), solne leki przeczyszczające (np. siarczan magnezu lub siarczan sodu). Mogą wykazywać różne działania enzymatyczne (np. w leczeniu żółtaczki noworodków wykorzystuje się pobudzający wpływ barbituranów na enzymy mikrosomalne wątroby w celu przyspieszenia rozkładu bilirubiny, w wielu sytuacjach takie „indukcyjne” działanie leków może okazać się jednak niekorzystne). Wybiórczość działania leków i ich znaczna siła działania

wynika    głównie z aiąama się z o*rcś,lonvnu _lŁ^,._Lj    ____

I    TSZfi

Dawkowanie leków

F^makologicnłe działanie leków zależy od ich stężenia we kiwi , w tkankach. C^kTleku ^ ^{pTOp0rCJOnalne 00 Uości łcku} powadzonego do organizmu, tj

W miarę zwiększania daw ki leku i związanego z tym zwiększenia stężenia leku * * J“T n^ępujc nasilenie reakcji na lek ze strony poszczególnych narządów 1 tkanek. Nie przebiega ono jednak zawsze proporcjonalnie do zwiększenia stężenia leku, a w pewnym zakresie dawek działanie staje się proporcjonalne do loga-rytmu stężenia. Wskazuje to. że w celu uzyskania większego działania dawkę należy zwiększyć wielokrotnie, aby uzyskać odpowiednie stężenie leku we krwi. Zależność działania farmakologicznego od dawki leku często jest rozpatrywana w- układzie półlogarytmicznym (ryc. 1.2).

Wielkość dawki leku nie musi zawsze wiązać się z ilościowym działaniem leku, często duża dawka może wywołać jakościowo inne działanie w porównaniu z dawką mniejszą.

Leki stosuje się w dawkach jednorazowych {pro dosi) oraz w dawkach dobowych {pro die). Dawka dobowa danego leku określa jego ilość zastosowaną w pojedynczych dawkach {pro dosi) w ciągu doby. Liczba dawek jednorazowych, które chory będzie zażywał w ciągu doby, może być różna (zazwyczaj 3 razy w ciągu dnia), jest ona natomiast szczególnie ważna w przypadku stosowania leków o długotrwałym działaniu, łatwo kumulujących się, np. glikozydy naparstnicy, pochodne hydroksykumaryny, fenobarbital, sulfonamidy o przedłużonym działaniu oraz antybiotyki, przy których ważne jest utrzymanie stałego, aktywnego ich stężenia we krwi. W przypadku ostatnich 2 leków należy zawsze uwzględnić dawkę dobową (lek musi być stosowany w dzień i w nocy), dokładnie ustalić, w jakich dawkach jednorazowych, w jakich odstępach czasu i jak długo może być dany lek zażywany przez chorego.

Ryc. 1.2. Zależność działania farmakologicznego od dawki leku Siła działania leku A jest większa niż