fototerapia2

„„ ^ akrnr O róinych rtto* biotogicjnych, a* UVC UVB i UVA

UVC 200-290 nm

Promienie typu UVC nie docierają na gdyż są pochłaniane przez warstwę ozonową Jest» P niowanie o najwyższej energii, silnie może uszkadzać rogówkę (photokemtito ^l ’ ' _h tkać w lampach kwarcowych i w lampach baku I -V (zwłaszcza promieniowanie o długości 254 nm ' ¹ ^¹ bakteriostatyczne i bakteriobójcze promieni UVC szczególnie wrażliwe są maczugowce błonicy, prątki gruźlicy, pa tc„ i brzusznego i gronkowce

UVB 290-320 nm

Jest to promieniowanie o silnym działaniu rumiemotwór czym. pochłaniane przede wszystkim przez warstwę rogową naskórka, gdzie wywiera istotny wpływ na keratynocyty, ko mórki Langerhansa i melanocyty W skórze obecne są chro mofory, czyli substancje mające zdolność pochłaniania energii świetlnej Najważniejszymi z nich są kwas urokainowy oraz DNA jądra komórkowego W wyniku oddziaływania promie niowania na chromofory dochodzić może do mutacji komórkowych, co może być początkiem kancerogenezy posłonecz nej. Poza tym w wyniku działania promieniowania dochodzi do indukcji swoistej immunosupresji, która umożliwia wzrost komórek zmienionych nowotworowo pod wpływem UV.

Przewlekłe, wielokrotne ekspozycje na promienie rumie-niotwórcze są także przyczyną przedwczesnego starzenia się skóry (photoaging), w przebiegu którego obserwuje się większą liczbę zmian barwnikowych: piegów, znamion, plam soczewicowatych, a także wysuszenie i zażółcenie skóry.

UVB wzmaga syntezę barwnika skóry oraz wpływa korzystnie na skórną syntezę witaminy D3

UVA 320-400 nm

Promienie tego typu stanowią około 90% spektrum UV w promieniowaniu docierającym na Ziemię. Mogą przenikać przez szyby okienne.

Docierają one głęboko do warstwy siateczkowatej i bro-dawkowatej skóry właściwej i oddziałują na fibroblasty, komórki dendrytyczne, komórki nacieku zapalnego, komórki tuczne, granulocyty oraz na komórki śródblonka naczyń, a także na macierz międzykomórkową, a przede wszystkim włókna kolagenowe.

Również pod wpływem UVA dochodzić może do mutacji DNA, a wspólnie z UVB promieniowanie to odpowiedzialne jest za procesy starzenia się skóry.

Większość reakcji nadwrażliwości (fototoksyczne i foto-alergiczne) zależy od działania promieniowania UVA. Niekorzystne działanie UVA zwiększa się z powodu coraz częściej wykorzystywanych sztucznych źródeł światła stosowanych czy to w celach leczniczych, czy kosmetycznych - solaria Efekt działania UV zależy od:

-    wielkości jednorazowej dawki zastosowanego promieniowania

-    czasu, w jakim ta dawka zostanie dostarczona do skóry

-    liczby dawek (ekspozycja jednorazowa czy wielokrotna)

-    odstępu czasu pomiędzy ekspozycją na poszczególne dawki

_ c-ynników środowiskowych (ciepło, wiatr, klimat

rokuitp)    I

czynników endogennych (typ skóry, charakter zmian robowYch występujących na skórze, współistnienie schorzeń, zaburzenia metaboliczne) współdziałania dodatkowych zewnętrznych czyn**.

światłouczulających    WM

W terapii chorób skóry wykorzystuje się działanie pfomj-mowama UVA i UVB. jak również metody skojarzone.

Przed rozpoczęciem terapii konieczne jest określenie wraź liwości skóry- na promieniowanie przez wyznaaenie minima), nej dawki rumieniowej (MED) oraz określenie fototypu skóry. Minimalna dawka rumieniowa (MED), mierzona w J/cm^!,to najmniejsza dawka promieniowania UV, kióra u danej osoby wywołuje rumień po 24 godzinach od naświetlania.

Naświetlania promieniami UV dają pozytywne efekty w wielu jednostkach chorobowych, przede wszystkim w łuszczycy i btelactwie. a także w chorobach alergicznych, autoim-munologicznych, nowotworowych, łojotokowych, w chorobach włosów, w zaburzeniach barwnikowych, zaburzeniach rogowacenia czy w chorobach z nadwrażliwością na światło.

Tabela 46 Wartości MED dla różnych długość fali

Typ promieniowania	MED
UVC (250 nm)	0,02 J/cm*
6B-UVB (280-320 nm)	0,07-0,17 J/cm^J(dla 1-1V typu skóry)
NB-UVB (311 nm)	0,36-0,82 J/cm^2(dla ł—IV typu skóry)
UVA (360 nm)	20-50 J/cm*
PUVA	0,2-2 J/cm^: (MPD)*

•MPD - minimalna dawka fototoksyczna (naświetlanie powierzchni skóry UVA po podaniu doustnym psoralenu).

Tabela 47. Podstawowe fototypy skóry człowieka

Typ skóry	Reakcja po ekspozycji na słońce
1	Zawsze oparzenia, nigdy opalenizna
II	Często oparzenia, czasami opalenizna
III	Czasami oparzenia, prawie zawsze opalenizna
IV	Sporadycznie oparzenia, zawsze opalenizna
V	Stała, umiarkowana pigmentacja (kolor brązowy)
VI	Stała, silna pigmentacja (kolor czarny) J

W terapii stosuje się najczęściej:

- szerokie pasmo UVB, broad band UVB, BB-UVB (280-320 nm)

Naświetlania rozpoczyna się od dawki UVB wynoszą^ około 70% MED. Zwiększenia dawek dokonuje się w zafeżno ści od reakcji pacjenta przy kolejnym naświetlaniu lub co zabiegi. Naświetlania wykonuje się zwykle 3 razy w tyg ⁿ