geo2

8

Rys. 3.14.

dle do celowych łaty niwelacyjne (podziałki milimetrowe). Pomiary wykonujemy. celując na kolejne kondygnacje tak, aby kreska pionowa krzyża kresek pokrywała się z krawędzią budynku. Następnie opuszczamy lunetę teodolitu na łatę (podziałkę) i dokonujemy odczytu. Aby wyeliminować wpływ błędów instrumentowych, pomiary wykonujemy w dwóch położeniach lunety. Różnice między odczytami średnimi na poziomie zerowym a i-tymi dla poszczególnych kondygnacji stanowią odchyłki krawędzi od pionu w płaszczyźnie prostopadłej do celowej. Wektory odchyłek w płaszczyźnie xy są sumą wektorów odchyłek w płaszczyznach xz i yz (rys. 3.15).

Przy budynkach lub innych budowlach inżynierskich o znacznej długości i wysokości może istnieć potrzeba sprawdzenia ich prostoliniowości i wyznaczenia wychylenia od pionu zewnętrznych ścian. Pomiary wykonuje się wówczas metodą stałej prostej (Ćwiczenia terenowe z geodezji i miernictwa budowlanego, 1994). Płaszczyznę pionową przechodzącą przez stanowisko instrumentu i tarczy celowniczej ustala się tak, aby była ona równoległa do prostej łączącej skrajne, dolne punkty badanego obiektu. Dokonujemy odczytów z poziomo i prostopadle przystawionych łat do obiektu w wybranych punktach. Pomiary wykonujemy w dwóch położeniach lunety (rys. 3.16j.

Równoległość płaszczyzny odniesienia do prostej łączącej skrajne, dolne punkty badanego obiektu realizujemy w następujący sposób. Ustawiamy teodolit na stanowisku I, a tarczę celowniczą - na stanowisku II. Po wycelowaniu na tarczę wykonujemy odczyty na lacie przystawianej w punktach A i B. uzyskując wartości X'_A =dj oraz X'g = d₂.

Jeżeli ctj g d₂ i (rfj - d₂) < 1 mm, to:

g 1 dj Ię Uli Ią ¹b~Ia

gdzie:

H - odległość stanowiska instrumentu od punktu A, l_B - odległość stanowiska instrumentu od punktu B.

Obliczamy wartość d równą odczytom na łacie ustawianej w punktach A i B przy spełnieniu warunku równoległości. Naprowadzamy lunetę teodolitu na odczyt d na łacie przyłożonej w punkcie B, wykonując przy niezmienionym kierunku celowania odczyt na łacie przyłożonej w punkcie A. Jeżeli różnica odczytów spełnia nierówność

d%-di

Jb-U

300 to kierunek celowania uznajemy za prawidłowy i tak uzyskany kierunek celowania oznaczamy za pomocą tarczy celowniczej ustawionej w punkcie II.

Wartości wychyleń uzyskamy, redukując otrzymane z pomiaru wartości X o wartość d (rys. 3.16a), czyli o wartość odległości płaszczyzny odniesienia od płaszczyzny pionowej przechodzącej przez dwa skrajne dolne punkty bada-nego obiektu. Pomiar może być efektywnie wykonany bez konieczności doprowadzania do równoległości płaszczyzny pomiarowej do prostej AB. Wówczas jest konieczna dodatkowa redukcja (współczynnik b).

Obliczenia wykonujemy zgodnie ze wzorem:

& = X = a + b ■ Y, Y= Y,

Z = Z,

55