IMAG0127

88

V

Jeżeli wojno jest hańbą - j out hańbą cywil i/jmji p>'tdt iu , kim. Zwolennicy cywilizacji i postępu* radia i samochodów i }jj«{    "

śnicy współczesnych przyjemności wskazują na stalą |M>pr*w« ków międzyludzkich, na rzekomy wzrost liuuianiuiry/tnu, na isykny a ilustrują swą optymistyczną tezę przykładem zniesienia ffikwj&lp i handlu niewolnikami. Niewątpliwie mają rację, jeżeli ebod/i o znu^L metod dręczenia ludzi przez ludzi. Zapominają jednak o tym, /* ink% zycja była tylko jedną z form tego samego, do dziś dnia ImmaMenigL tkwiącego w naturze ludzkiej okrucieństwa, którego nie unicestwiał*, postęp, ani cywilizacja, ani atcizm, ani naukowa organizacja pr^ Wprost przeciwnie: postęp i cywilizacja udoskonaliły mtr/ęd/jaięąb zelektryfikowały je i zracjonalizowały, pozbawiając je cech indywi^ alnych i teatralnego splendoru. Podobnie i wojna współczesna tttĄ. gnowała z błyszczących szyszaków i gwardyjskich złoconych mundt rów, a za to wprowadziła znacznie okrutniejsze, choć mniej efektów* gazy trujące, bomby i tanki. Te środki udręki można obsługiwać w ąą, efektownym mundurze, przypominającym bluzę robotniczą lubkottŃn sportowy. Współczesny żołnierz jest przeważnie mechanikiem.

Przypuśćmy, że w wiekach średnich niemądrze i niesłusznie |&, tarowano ludzi w celach, które dziś wydają nam się błahe i potwomt czyż można twierdzić, że od tego czasu zmalała suma okrucieństwa lodź-kiego w świecie? Znudziły się tylko lub same wymarły zasady, w któ-rych imię wówczas maltretowano. Dzisiaj męczy się łudzi ulepszonym systemainl w imię słusznych — przypuśćmy — i mądrych spraw,Db mnie osobiście jest rzeczą obojętną, czy jesteśmy źli i okrutni o błaho* ki czy o rzeczy wielkiej wagi. Cywilizacja nasza wyśmiewa wieki jfad* nie, że męczyły ludzi o głupstwa, przypuszczalnie wieki średnie wy* śmiewałyby współczesną cywilizację z tego samego powodu. Dzisią też istnieje inkwizycja w życiu prywatnym i publicznym, a jeżeli opera* je odmiennymi środkami niż ta, którą założył Innocenty Ili, to mott dlatego, że dzięki cywilizacji zmieniła się nasza wrażliwość. To,cod*#* niej może wcale nie bolało, dzisiaj, dzięki postępowi, boli już tak jak wykluwanie oczu lub łamanie kości.