IMAG0177

91

0    budowie wspólnego języka dla całej południowej Słowiańszczyzny, lecz nie rezygnujących z budowy wspólnoty piśmienniczej z Serbami. Pierwszym sukcesem tej koncepcji u Chorwatów była tzw. Wiedeńska umowa literacka z 1850 r., w której Serbowie i Chorwaci ustalili zasady [przyszłego wspólnego języka literackiego zgodne z Karadźiciowskimi postulatami, przy zachowaniu różnicy pisma (cyrylica u Serbów, ła-cinka u Chorwatów). Umowa wiedeńska nie pociągnęła za sobą większych praktycznych skutków dla żadnej ze stron. Serbowie reformę Karadżicia zaakceptowali dopiero w 1868 r., rezygnując przy tym z wariantu ijekawskiego na rzecz wariantu ekawskiego. Wśród Chorwatów, po długim okresie sporów i dyskusji powodujących chaos, przede wszystkim w zakresie pisowni, w latach dziewięćdziesiątych XIX w. szala przechyliła się zdecydowanie w stronę koncepcji Karadżiciowskiej. Wyrazem tego był Hroatski pravopis* (1892) I. Broza oraz Grama-

1    tika i stilistika hwatskoga iii srpskoga jezika** (1899) T. Mareticia.

I Przyjęcie tej normy nie było jednak równoznaczne z powstaniem jed-I nego języka literackiego dla Serbów i Chorwatów. Odmienność wie-I lusetletnich tradycji literackich i kulturowych oraz żywotność wielo-

dialektalnej chorwackiej rzeczywistości językowej sprawiły, iż w praktyce ukształtowały się dwa języki literackie: serbski i chorwacki, które - obok podstawy wspólnej dla obu standardów — różnią się znacznie od siebie przede wszystkim w warstwie stylistycznej i leksykalnej. Różnice te są o wiele istotniejsze od różnicy fonetycznej, jaką jest odmienność refleksu starosłowiańskiego jat': je/ije w standardzie chorwackim, e w standardzie serbskim. Wszystkie, częste w XX w., administracyjno-polityczne próby sztucznego przybliżenia języka chorwackiego do języka serbskiego, bądź też sztucznego oddalenia go, napotykają na opór żywej i ustabilizowanej przez chorwacką literaturę materii językowej.

* Pisownia chorwacka

** Gramatyka i stylistyka języka chorwackiego lub serbskiego Opracowania:

Brozović 1970: Katićić 1974; Brozović 1978; Vince 1978; Malić 1980-1; Malić 1992;