Image 148

Wielkość popytu każdego przedsiębiorstwa wynosi l_r Mnożąc I, przez liczbę przedsiębiorstw otrzymujemy L, - wielkość popytu gałęzi przemysłu na czynnik pracy.

Płaca spada do w₂. Każde z przedsiębiorstw zwiększa popyt na pracę do wielkości l₂ (punkt B). Jeśli wszystkie przedsiębiorstwa zwiększają zatrudnienie do l₂, wówczas wzrośnie produkcja (podaż) gałęzi przemysłu. Przy danym popycie rynkowym oznacza to konieczność zmniejszenia ceny sprzedaży produktów. Spadek ceny znajduje z kolei odbicie w spadku wartości produktu marginalnego pracy - krzywa popytu przedsiębiorstwa na pracę przesuwa się w lewo z d,d, do d^d’,. Optymalna wielkość zatrudnienia przez każde z przedsiębiorstw wynosi l₃ (punkt B’). Mnożąc l₃ przez liczbę przedsiębiorstw otrzymujemy popyt gałęzi przemysłu na czynnik pracy (Lg). Krzywą popytu rynkowego na czynnik pracy uzyskujemy łącząc ze sobą punkty A, i B, (prawa część wykresu 136).

POPYT NA CZYNNIKI PRODUKCJI - KONKURENCJA NIEDOSKONAŁA

Dotychczas rozpatrywaliśmy popyt na czynniki produkcji w warunkach konkurencji doskonałej na obydwu rynkach, tzn. na rynku czynników oraz na rynku produktów. Utrzymując założenie konkurencji doskonałej na rynku czynników rozważymy kształtowanie się popytu na czynnik produkcji przedsiębiorstwa zajmującego na rynku produktów pozycję monopolisty.

Przedsiębiorstwo kupuje czynniki produkcji po danej cenie rynkowej. W przypadku zakupu czynnika pracy dany poziom płacy (linia pozioma, równoległa do osi odciętych) oznacza dla przedsiębiorstwa krzywą podaży pracy. Przy danej płacy przedsiębiorstwo może zakupić dowolną ilość jednostek pracy.

Na rynku produktów przedsiębiorstwo jest monopolem. Krzywa popytu na produkty monopolu posiada nachylenie negatywne. Monopol może sprzedać większą ilość produktów po niższej cenie, lub mniejszą ilość produktów po wyższej cenie.

Wyznaczenie krzywej popytu monopolu na czynnik pracy (zmienny czynnik produkcji) różni się więc od sposobu wyznaczenia popytu przedsiębiorstwa doskonale konkurencyjnego. W przypadku przedsiębiorstwa konkurencyjnego określaliśmy wartość marginalnego produktu pracy (WPM_L = p • PM_L) i na tej podstawie wyznaczaliśmy krzywą popytu na pracę. W przypadku monopolu cena sprzedaży produktu (p) nie jest wielkością stałą a przychód marginalny nie jest równy cenie. Zwiększając zatrudnienie czynnika pracy monopolista musi uwzględnić zarówno zmiany w produkcie marginalnym pracy, jak i zmiany w przychodzie marginalnym, osiąganym ze sprzedaży dodatkowej jednostki produktu. Monopolista musi wiedzieć, jak wzrośnie przychód całkowity w wyniku zwiększenia zatrudnienia czynnika pracy (czynnika zmiennego) o dodatkową jednostkę.

Wielkością, na podstawie której monopol podejmuje decyzje o zwiększeniu lub zmniejszeniu zakupu czynnika pracy jest PPM - przychód produktu marginalnego czynnika produkcji (pracy).

PPM

A przychód całkowity A czynnik zmienny

W przypadku wielkości dyskretnych PPM możemy interpretować jako zmianę przychodu całkowitego związaną ze wzrostem czynnika zmiennego o jednostkę. PPM możemy również obliczyć mnożąc przychód marginalny przez produkt marginalny czynnika. Biorąc pod uwagę czynnik pracy, zapiszemy:

PPM_l = PM_p • PM_l

Warunkiem maksymalizacji zysku przedsiębiorstwa monopolistycznego jest zrównanie się przychodu marginalnego z kosztem marginalnym. Koszt czynnika pracy jest równoznaczny z wielkością płacy (w). Monopol osiąga zysk maksymalny przy takiej wielkości zatrudnienia czynnika pracy, dla której spełniona jest równość:

PPM_l = PM_p • PM_L = w

Zmiany płacy zmieniają optymalne wielkości zakupu czynnika pracy (czynnika zmiennego) przez monopol. Łącząc ze sobą punkty równości PPM i w (przy różnych, ciągłych zmianach w) otrzymujemy krzywą popytu monopolu na czynnik pracy.

Krzywą popytu monopolu na czynnik pracy (czynnik zmienny) jest malejący odcinek krzywej przychodu produktu marginalnego czynnika -PPM.

297