Image 74

ZALEŻNOŚCI MIĘDZY PC, PP I PM

Zależności między zmianami PC, PP i PM możemy umieścić na dwóch wykresach położonych jeden nad drugim. Na górnym wykresie znajduje się krzywa produktu całkowitego, natomiast na dolnym krzywe produktu przeciętnego i marginalnego (wykres 66).

pc A

Etap III

PP, PM

Nakład czynnika zmiennego

Wykres 66. Krzywe produktu całkowitego,

przeciętnego i marginalnego

Punkt przegięcia znajduje się w A (górny wykres). W tym punkcie produkt marginalny (PM) zmienia się z rosnącego w malejący, czyli osiąga swoje maksimum przy nakładzie Oa czynnika zmiennego (dolny wykres).

Produkt przeciętny osiąga maksimum w punkcie B (górny wykres) i zrównuje się z produktem marginalnym PP = PM, gdy PP = max.

Krzywe produktów przeciętnego i marginalnego przecinają się (dolny wykres) przy nakładzie Ob czynnika zmiennego. Po przekroczeniu tego punktu PP spada.

W punkcie C produkt całkowity osiąga maksimum, natomiast produkt marginalny równy jest zeru. Przy większym nakładzie czynnika aniżeli Oc produkt marginalny przyjmuje wartość negatywną.

ETAPY PRODUKCJI

Ekonomiści wykorzystują często zależności między PC, PP i PM w celu podziału procesu produkcji na trzy etapy:

Etap I: nakład czynnika zmiennego rośnie od zera do takiej wielkości, dla której PP jest maksymalny. W etapie I produkt przeciętny rośnie.

Etap II: stanowi go taki przedział nakładu czynnika zmiennego, w ramach którego PP spada; również PM spada, lecz pozostaje ciągle dodatni.

Etap III: PP ciągle spada; PM przybiera wartości ujemne - spada rów

nież PC.

vsyy

_

Producent maksymalizujący zysk nie będzie produkował w ramach III etapu produkcji. Ponieważ każdy dodatkowy nakład czynnika zmiennego przynosi w tym etapie negatywny przyrost produkcji (PM jest ujemny), stąd produkcja całkowita zmniejsza się. Producent może więc wytwarzać więcej produktów zmniejszając nakład czynnika zmiennego.

Producent maksymalizujący zysk nie pozostanie również w I etapie produkcji. Etap ten charakteryzuje rosnący produkt przeciętny. Równocześnie produkt marginalny jest większy od przeciętnego. Oznacza to, że każdy dodatkowo stosowany do produkcji czynnik zmienny (dodatkowy pracownik) przynosi większy efekt produkcyjny aniżeli czynnik przeciętny (pracownik przeciętny).

Dochód dodatkowy, który przynosi dodatkowo zatrudniony pracownik równy jest PM pomnożonemu przez cenę produktu (PM • P). Dochód ten jest większy od dochodu, który przynosi pracownik przeciętny (PP • P) właśnie dlatego, że PM > PP.

Jeśli dochód dostarczany przez pracownika przeciętnego jest większy od płacy (a musi tak być, ponieważ w przeciwnym razie nie będzie zysku) równięż dochód dostarczany przez pracownika dodatkowego będzie większy od płacy. Oznacza to, że każdy kolejny pracownik dostarcza przedsiębiorcy zysk.

W tym właśnie tkwi wyjaśnienie, dlaczego producent maksymalizujący zysk będzie dążył do zwiększania zatrudnienia (nakładu czynnika zmiennego) tak długo, jak długo PP jest rosnący, a PM > PP.

W ten sposób producent dąży do opuszczenia I etapu produkcji.

FUNKCJA PRODUKCJI W DŁUGIM OKRESIE CZASU

W długim okresie czasu wszystkie czynniki produkcji są zmienne. Dla producenta istotnym jest szukanie optymalnej kombinacji czynników zmiennych, które wykorzystuje do produkcji.

Wprawdzie w rzeczywistości gospodarczej produkcja wymaga nakładu wielu czynników, to jednak dla zrozumienia podstaw wyboru procesu produkcji przez producenta wystarczy analiza dwuczynnikowej funkcji .produkcji. Ponieważ w długim okresie czasu kapitał staje się również czynnikiem zmiennym, dlatego najbardziej typowa funkcja produkcji odnosi się do kombinacji dwóch zasadniczych czynników produkcji traktowanych jako zmienne: czynnikami tymi są praca i kapitał.

149