IMAGE0001 2

11-28

MIROSŁAW DLUŻNIEWSKI. ARTUR MAMCARZ

ZESPÓŁ METABOLICZNY - jako CZYNNIK RYZYKA CHORÓB SERCOWO-NACZYNIOWYCH

K;ilcclr;t i Klinika Kardiologii Wojewódzkiego Szpitala Bródnowskiego, II Wydział Lekarski AM w Warszawie

Mclubolic Syndrome as cardiovascular ri.sk factor WSTĘP

Zespól Metaboliczny - parafrazując - to „siła złego na jednego" - trudno bowiem sobie wyobrazić gorszą konfigurację czynników ryzyka niż te, które składają się na rozpoznanie zespołu metabolicznego.

Do cech zespołu metabolicznego (ZM) należą: aterogenna dyslipidemia z obniżeniem stężenia cholesterolu HDL; zwiększeniem stężenia trójglicery-dów i obecnością małych, gęstych lipoprotein niskiej gęstości LDL; nadciśnienie tętnicze; otyłość brzuszna; insulinooporność; hiperinsulinemia (1-4).

Stwierdzono także związek występujących w ZM otyłości brzusznej i insulinoopomości z takimi czynnikami jak: wskaźniki prozapalne, prozakrze-powe, mikroalbuminuria, hiperhomocysteinemia, hiperurykemia (5).

Te zaburzenia metaboliczne występują u ludzi, których większość ma poczucie zdrowia, a jedynym łatwo rozpoznawalnym elementem ZM jest otyłość brzuszna, a bardziej precyzyjnie powiększony obwód brzucha na wysokości pępka - czy to wystarczy by zaniepokoić konkretną osobę, a także lekarza rodzinnego?

Rozpoznanie „zespól metaboliczny" powinno wyodrębnić grupę osób wymagających intensywnego wieloczynnikowego postępowania prewencyjnego wymierzonego w poszczególne czynniki ryzyka, a także, a może przede wszystkim w przyczynę zaburzeń metabolicznych, jakimi prawdopodobnie są hipennsuiinizm i insulinooporność.

Rozważania na temat patogenezy tych zaburzeń, roli układu adrenergiczncgo, jego wpływu na powstawanie insulinoopomości były przedstawione w jednym z poprzedzających rozdziałów opracowania - tu skupmy się na odpowiedzi - jakie są następstwa tego spotkania wyrafinowanych czynników ryzyka w naszym organizmie?!

Po pierwsze, jak wynika z 5-letnich obserwacji Kleina i wsp. na grupie ponad czterech tysięcy osób w wieku 34-84 lata, bez cukrzycy, ryzyko chorób układu krążenia zwiększa się wraz z liczbą składowych zespołu metabolicznego.

Incydenty sercowo-naczyniowe w'ystąpiły tylko u 2,5% osób z jednym czynnikiem ryzyka i sześciokrotnie częściej (14,9%) u osób z czterema lub więcej czynnikami.

Cukrzyca wystąpiła w ciągu 5 lat u 1,1% w przypadku jednego i aż 16 razy częściej u osób z czterema lub więcej czynnikami ryzyka (6).

Ten niekorzystny wpływ czynników ryzyka występujących w ZM potwierdziły szwedzko-fińskie badania „Botnia", w których wykazano, że ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej i udaru u osób z ZM było 3x wyższe, a umieralność z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego prawie 6x większa (12% vs 2.2%) w ciągu prawie 7-letniej obserwacji (3).

Co powoduje tak niekorzystne losy chorych z zespołem metabolicznym? Jaka jest waga poszczególnych składowych ZM?

Dyslipidemia - w ZM charakteryzuje się obecnością tzw. aterogennej triady lipidowej: podwyższeniem stężenia trójglicerydów, obniżeniem stężenia HDL-cholesterolu i obecnością małych, gęstych lipoprotein LDL, które łatwo ulegają utlenieniu i są bardziej aterogenne niż lżejsze, mniej gęste, natyw-ne cząsteczki cholesterolu-LDL.

Lipoproteiny HDL pełnią istotne funkcje ochronne przed rozwojem miażdżycy naczyń, w tym jakże ważnych naczyń wieńcowych. Na podkreślenie zasługuje zwrotny transport cholesterolu z tkanek obwodowych, a więc także z naczyń, do wątroby - należy przyjąć, że pełni on kluczową rolę w usuwaniu cholesterolu ze zmian miażdżycowych. Jest także coraz więcej dowodów epidemiologicznych i klinicznych na znaczącą rolę niedoboru lipoproteiny HDL w etiologii miażdżycy z poglądem, że małe stężenie HDL-cholesterolu może być nawet istotniejszym czynnikiem zwiększającym ryzyko chorób układu krążenia i także ważniejszym celem terapii niż stężenia LDL-cholesterolu (1,2,7).

Otyłość - szczególnie brzuszna, łatwa do rozpoznania i zwykle lekceważona przez pacjentów (wszyscy w rodzinie mieli maty brzuszek) - wiąże się z opornością na insulinę.

Kardiul. Pol. 2005. 62. 11-23