img105 2

pionych komórek. Przeszczepienie komórek NPC po 9 dniach po ostrej odpowiedzi immunologicznej umożliwia różnicowanie się komórek NPC w neurony, gdyż w miejscu urazu wydzielane są czynniki neurotroficzne, które pozwalajn wszczepionym komórkom przeżyć i różnicować się. Komórki NPC, hodowane na pożywce uzyskanej z hodowli astrocytów, wszczepione do ogniska urazowego OUN charakteryzowały się wyraźnym różnicowaniem w kierunku astrocytów.

Izolowane i wszczepione w miejsce uszkodzenia rdzenia kręgowego komórki NSC wykazują słabą przeżywalność i różnicują się tylko w komórki glejowe, w przeciwieństwie do komórek NPC i GRP, które wykazują dużą przeżywalność w środowisku urazowym wypełnionym makrofagami i szczątkami uszkodzonych komórek nerwowych. Po przeszczepieniu komórek NPC w ciągu 4-5 dni populacja ich znacznie maleje, zaś w ciągu kolejnych 3-5 tygodni w wyniku intensywnych podziałów, liczba komórek zwiększa się do tego stopnia, że całkowicie wypełniają ubytek tkanki nerwowej spowodowany urazem. Komórki NSC/NPC mają tendencję do szybkiej migracji na obrzeża rany i tym samym wypełniaj;) ubytki tkanki nerwowej. Komórki NSC/NPC w rdzeniu kręgowym szczurów przemieszczają się w kierunku ogona, tworząc klinowatą smugę. Najwięcej komórek NPC rozmieszcza się w obrębie istoty białej i przemieszcza wzdłuż uszkodzonych aksonów.

Po przeszczepieniu komórek NPC/GRP do uszkodzonego fragmentu drogi korowo-rdzeniowej rdzenia kręgowego różnicują się one w kierunku astrocytów i oligodendrocytów.

Aktywność niedojrzałych astrocytów decyduje o regeneracji uszkodzonych fragmentów rdzenia kręgowego. Niedojrzałe astrocyty tworzą małe, splecione, skupiska wokół uszkodzonej tkanki. Niedojrzałe astrocyty są niewielkie i zawierają liczne krótkie, cienkie wypustki. Różnią się od dużych wielobiegunowych przerośniętych astrocytów blizny glejowej.

Komórki GRP mają zdolność do integracji z tkanką rdzenia kręgowego i do regeneracji neuronów, co pozwoliło na wydłużanie aksonów i ich wnikanie w strefę uszkodzenia. Wytworzenie nowych czynnościowych połączeń synaptycznych przez neurony odróżnicowane z wszczepionych komórek NPC jest znikome i nie wpływa na poprawę funkcji rdzenia kręgowego, pomimo iż w zakręcie zębatym hipokampa odróżnicowanie od komórek NSC neurony tworzą lokalne połączenia synaptyczne.

Zwiększenie efektywności przeszczepu komórek NPC w ognisku urazowym rdzenia z jednoczesnym wszczepieniem fibroblastów jest niewielkie, gdyż fibro-blasty ułatwiają różnicowanie komórek NPC w kierunku dwubiegunowych astrocytów.

Nie stwierdzono długotrwałego efektu regeneracji nerwów po transplantacji komórek NPC/GRP, ponieważ penetracja aksonów w miejscu transplantacji jest za mała i nie przechodzą one do warstwy komórek przeszczepionych, aby odtworzyć przerwane połączenia synaptyczne.

Niewykształcenie się neuronów i połączeń synaptycznych w centrum urazu zmusza do poszukiwania nowych rozwiązań, m. in. na drodze modyfikacji genetycznej in vitro komórek, przewidzianych do przeszczepiania, a także modyfikowania odpowiedzi immunologicznej organizmu na uraz i przeszczep, a ponadto dostarczenia właściwych czynników neuroprotekcyjnych, mitogennych oraz czynników wzrostu.

6. Remielinizacja

W substancji białej w pobliżu ogniska urazu rdzenia kręgowego (SCI) niektóre neurony pozostają zachowane, większość z nich ulega jednak demieliniza-cji. Gęstość zdemielinizowanych aksonów zwiększa się w ciągu kolejnych tygodni po SCI, na skutek rosnącej liczby obumierających oligodendrocylów, prowadząc do przewlekłej demielinizacji fragmentu rdzenia kręgowego i upośledzeniu lub braku transmisji przez aksony.

Endogenna remielinizacja u dorosłych szczurów po chemicznym uszkodzeniu rdzenia kręgowego przebiega głównie przy udziale obwodowych komórek Schwanna, które migrują do miejsc uszkodzenia. Proces ten jednak nie wystarcza do przywrócenia przewodzenia przez aksony.

Duża liczba wszczepionych komórek OPC pozwala odróżnicowującym się oligodendrocytom na wytworzenie nowej czynnościowej osłonki mielinowej (powstaje ok. 12% odróżnicowanych oligodendrocytów). Najwięcej powstaje astrocytów, zaś oligodendrocyty pojawią się głównie w zdemielinizowanych fragmentach istoty białej. Astrocyty prawdopodobnie hamują różnicowanie komórek GRP w kierunku oligodendrocytów. Komórki GRP syntetyzują białko BMP (Bonę Marrow Protein), blokując różnicowanie się komórek GRP w kierunku oligodendrocytów, a ponadto brak lub niedobór czynników troficznych w ognisku urazowym SCI uniemożliwia tworzenie się oligodendrocytów z komórek OPC. Czynnik troficzny NT-3 inicjuje in vitro różnicowanie komórek OPC w oligodendrocyty. Badania przeprowadzone na szczurach in vivo wykazały zwięk-

187