img109

ciężaru, odczucie ciepła, akcji serca, akcji oddechowej. Metoda ta wymaga umiejętności koncentracji umysłowej oraz włącza środki sugestii. Warunkiem jej pozytywnych rezultatów jest więc dojrzałość systemu nerwowego, z tego względu nie nadaje się dla osób opóźnionych intelektualnie w rozwoju, dla osób z trudnościami w koncentracji uwagi czy z objawami niepokoju ruchowego. Nie stosuje się jej więc u dzieci. Warto tu jednak odnotować próbę, którą wykonała A. Polender stosując pewne elementy treningu autogennego w grupie dzieci w wieku przedszkolnym ¹.

Najczęściej stosowaną metodą relaksacji u dzieci jest metoda opracowana przez Winterberta, neuro-psychiatrę dziecięcego ² Metoda ta nie posługuje się sugestią, nie wymaga zdolności koncentracji umysłowej, co powoduje, że jest ona szczególnie przydatna przy pracy z dziećmi nadpobudliwymi,

0    słabej koncentracji uwagi, z trudnościami w nauce, a także dziećmi nerwicowymi. Podczas relaksacji dziecko leży wygodnie na leżance w zacisznym, nieco przyciemnionym pokoju, a terapeuta wykonuje na nim ruchy bierne zaczynając od dłoni ręki dominującej, poprzez przedramię, ramię, mięśnie barku, szyi do mięśni twarzy. Następnie rozluźnia w tej samej kolejności mięśnie drugiej ręki, potem kończyny dolnej, zaczynając od stopy poprzez podudzie, udo i kończąc na nodze dominującej. Ruchy relaksatora są powolne, monotonne i rytmiczne wykonywane bez przerw, które mogłyby spowodować oczekiwanie dziecka na następny ruch, a zatem wzrost napięcia. Dla uzyskania zwolnienia napięcia mięśniowego relaksator wykonuje w zakresie ruchów biernych: obroty, huśtania, krążenia i bierne opuszczanie kończyn. Znaczenie ruchów biernych polega na osłabieniu napięcia mięśniowego, opanowaniu znajomości ciała, poprawie orientacji przestrzennej, lepszej koordynacji nerwowo-mięśniowej i wzrokowo-ruchowej. Dzieci po seansie relaksyjnym są bardziej zdolne do aktywnej pracy, czują się wypoczęte, łatwiej koncentrują uwagę na wykonywaniu zadania^ł.

* * *

Przedstawione wyżej metody pracy z dziećmi są, jak wykazałam, bardzo różnorodne. Czy można zatem mówić, że istnieją pewne wspólne zasady ich stosowania czy cele, jakim służą?

Analiza różnych sposobów oddziaływania na dziecko wskazuje, że takimi wspólnymi cechami są: etapowość działań, a także — niezależnie od metod ich realizacji — cele podejmowane podczas kolejnych etapów pracy z dzieckiem. I tak pierwszy etap pracy z dzieckiem zmierza do coraz lepszego poznawania jego osobowości, do zrozumienia, jakie sytuacje są dla niego szczególnie trudne, jakie jego potrzeby są nie zaspokajane w środowisku rodzinnym, jak dziecko reaguje na zachowanie innych osób wobec niego. Szuka się odpowiedzi na pytania, jak dziecko odbiera i przeżywa ustosun- ³

173

1

   A. Polender: Zastosowanie treningu autogenicznego do dzieci w wieku przedszkolnym. „Zagadnienia Wychowawcze w Aspekcie Zdrowia Psychicznego” 1975 nr 4.

2

   W Polsce metodę tę opisała J. Markiewicz. Informacje dotyczące tej metody czerpię z jej opracowań Por J Markiewicz: Elementy psychoterapii w relaksacji dziecka w wieku szkolnym. W: Problemy psychoterapii. Tom II, Warszawa 1971, Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej; J. Markiewicz: Metoda relaksacji według H. Winterberta. „Zdrowie Psychiczne” 1967 nr 1.

3

Sygnalizując jedynie opisaną metodę zainteresowanego czytelnika odsyłam do podanych wyżej opracowań. J. Markiewicz.