img643

()(>

przebiegu ubezpieczeń, które znajdują się w jego portfelu'. Ponadto ważnym czynnikiem wpływającym na prawidłowe oszacowanie składki jest stabilność otoczenia zakładu ubezpieczeń. Dużą rolę pod tym względem odgrywa otoczenie makroekonomiczne, w tym również sytuacja na rynku kapitałowym¹, jak również otoczenie prawne czy wreszcie zachowania konkurencyjne w branży ubezpieczeniowej. Mając powyższe na uwadze, można stwierdzić, że w sytuacji znacznych wahań koniunktury gospodarczej i niestabilności w przepisach prawnych, jak również zmian w sektorze ubezpieczeń, ryzyko błędnej kalkulacji składki jest wysokie. Zatem im większa jest stabilność otoczenia ubezpieczyciela, lym łatwiej jest prawidłowo skalkulować składkę.

Część składki ubezpieczeniowej, z której tworzony jest fundusz przeznaczony na wypłatę odszkodowań i świadczeń, zwana jest w literaturze przedmiotu składką netto lub składką czystą². Reprezentuje ona udział ubezpieczającego w repartycji szkód.

W klasycznych ubezpieczeniach na życie (bez funduszu kapitałowego) składka netto składa się z tzw. ryzyka składki i składki oszczędnościowej. Taka struktura składki wynika z rodzaju ryzyka będącego przedmiotem ubezpieczenia i charakteru zobowiązania zakładu ubezpieczeń. Ryzyko śmierci zwiększa się / wiekiem ubezpieczonego, w związku z czym obciążenia w postaci składki musiałyby również co roku wzrastać. Dla uniknięcia zwiększania obciążenia ubezpieczających, zwłaszcza w końcowym okresie ubezpieczenia, ustala się składkę na jednakowym poziomie. W konsekwencji wysokość składki netto w początkowych latach trwania ubezpieczenia jest wyższa niż wymaga tego rzeczywiste ryzyko. Nadpłacona część składki tworzy rezerwę matematyczną i wyrównuje niedopłaty powstałe w okresie późniejszym. Rezerwa ta nie jest zatem własno-ścią ubezpieczyciela, ale własnością ubezpieczonego i stanowi jego oszczędności na rzecz przyszłych świadczeń, jakie otrzyma³.

Składka netto, zarówno w ubezpieczeniach majątkowych, jak i klasycznych ubezpieczeniach życiowych⁴, powiększona o wszelkiego rodzaju dodatki i uwzględniająca korekty stanowi składkę brutto, czyli ostateczną cenę usługi ubezpieczeniowej. Podstawowe dodatki powiększające składkę czystą obej-

• K

mują :

-    dodatek na koszty administracyjne - jego wysokość zależy przede wszystkim od skali prowadzonej działalności, jakości zarządzania zakładem ubezpieczeń, poziomu obciążeń publicznych na rzecz instytucji nadzorujących rynek ubezpieczeń finansowania funduszy gwarancyjnych,

-    dodatek na koszty akwizycji zależy od polityki w zakresie wynagrodzeń prowizyjnych pośredników ubezpieczeniowych,

-    dodatek na działania prewencyjne pokrywa koszty związane z ograniczaniem częstości wypadków ubezpieczeniowych lub redukcją skutków realizacji ryzyka,

-    dodatek na bezpieczeństwo służy gromadzeniu funduszu przeznaczonego na pokrycie niekorzystnych odchyleń w przebiegu zdarzeń losowych, które nie były przewidziane przy kalkulacji składki,

-    dodatek na zysk.

Do podstawowych korekt wpływających na wysokość składki należy zali czyć przede wszystkim korektę z tytułu działalności inwestycyjnej, korektę in flacyjną i z tytułu reasekuracji. Dochody z lokat pozwalają zakładowi ubezpieczeń na racjonalne obniżenie ceny ochrony ubezpieczeniowej. Im wyższe dochody z działalności inwestycyjnej, tym większe możliwości obniżenia składki ubezpieczeniowej. Korekta inflacyjna działa zaś na niekorzyść ubezpieczającego, gdyż przy wysokiej stopie inflacji konieczne może okazać się podwyższenie składki ubezpieczeniowej, uwzględniające deprecjację funduszu ubezpieczcnio wego.

Z kolei korekta reasekuracyjna uwzględnia skalę prowadzonej przez zakład ubezpieczeń reasekuracji biernej. W zależności od przewidywanego wyniku li nansowego reasekuracji może ona wpływać na zwiększenie lub na zmniejszenie pobieranej od ubezpieczającego składki.

Warto w tym miejscu dodać, że charakter i wielkość poszczególnych nar/.u tów na składkę netto zależy od wielu czynników, przede wszystkim od rodzaju prowadzonych ubezpieczeń, formy organizacyjno-prawnej ubezpieczyciela, okresu funkcjonowania na rynku, struktury i wielkości portfela ubezpieczeń, konkurencji na rynku ubezpieczeniowym itp.⁵ Kalkulacja składki powinna respektować podstawowe zasady z nią związane, a mianowicie: zasadę równowagi składek i świadczeń, proporcjonalności składek i świadczeń i zasadę równoważ ności składek i świadczeń.

Podstawową zasadą bezpieczeństwa prowadzonej działalności ubezpieczeniowej jest zasada równowagi składek i świadczeń. Wymaga ona, aby składka była skalkulowana na poziomie, który zapewni ubezpieczycielowi stworzenie adekwatnego do skali działalności funduszu ubezpieczeniowego. Oznacza lo

9

1

’ Ibidem.

Szczególnie istotna przy kalkulacji składek w ubezpieczeniach na życie.

2

' Ubezpieczenia gospodarcze, s. 263.

3

^(l E. Stroiński, op. cii., s. 362.

4

Ibidem, s. 376.

ⁿ J. Monkiewicz, L. Gąsiorkiewicz, B. Hadyniak, Zarządzanie finansami ubezpieczeń, Poltcxt, Warszawa 1999, s. 48.

5

Ubezpieczenia gospodarcze, s 265.