img978

Levi-Strauss

Istotę tego wywodu można wyrazić za pomocą diagramu (rys. 1) przedstawiającego dwa nakładające się na siebie trójkąty. Na rogach pierwszego trójkąta znajdują się kolory zielony, żółty, czerwony, zróżnicowane według dwu osi: I - krótkie fale/długie fale -i II - małe natężenie światła/duże natężenie światła.

Na rogach drugiego trójkąta znajdują się trzy instrukcje dotyczące ruchu ulicznego: jedź - kontynuuj stan ruchu - uwaga - przygotuj się do zmiany stanu ruchu - i stop - kontynuuj stan bezruchu. Również te instrukcje rozmieszczone są wzdłuż dwu osi: I -ruch/bezruch - i II - zmiana/brak zmiany. Kiedy nałożymy jeden schemat na drugi, kolory stają się symbolami odpowiednich instrukcji: istniejąca w przyrodzie struktura relacji między kolorami jest taka sama, jak logiczna struktura relacji między trzema instrukcjami.

DŁUGOŚĆ FAL (ruch)

KRÓTKIE -► DŁUGIE

(bądź w ruchu)    (nie ruszaj się)

ŻÓŁTE

(uwaga)

DUŻE (zmiana)

NATĘŻENIE ŚWIATŁA    ♦

(ciągłość)    \

ZIELONE

(jedź)

CZERWONE

(stop)

MAŁE

(brak zmiany)

Rys. 1. Trójkąt kolorowych sygnałów ulicznych

O ile mi wiadomo, sam Levi-Strauss nigdy tego przykładu nie używał, ale według tez strukturalizmu trójkąty tego typu, oparte na analogicznych transformacjach modeli wziętych z przyrody - tak jak ją odbiera umysł ludzki - mają bardzo szerokie zastosowanie, chociaż na ogół możliwe warianty są bardziej skomplikowane.

W moim przykładzie możliwości zawężone były z powodu dwóch ograniczeń. Po pierwsze, jest „faktem przyrodniczym”, że kolejność kolorów w widmie jest

następująca: zielony-żółty-czerwony, a nie żółty-zielo-ny-czerwony czy też zielony-czerwony-żółty. Po drugie, innym „faktem przyrodniczym”, którego istnienie sięga okresu wczesnego paleolitu, jest tendencja istot ludzkich do bezpośredniego kojarzenia koloru czerwonego z krwią, toteż jeśli przychodzi im wybrać któryś z powyższych kolorów dla oznaczenia treści: „stop -niebezpieczeństwo”, jest znacznie bardziej prawdopodobne, że wybiorą czerwony niż zielony czy żółty. W związku z tym korelacje między poszczególnymi elementami tych dwu trójek są w tym wypadku, z grubsza rzecz biorąc, z góry wyznaczone. Równoważność:

Iczerwony-żółty-zielony STOP-UWAGA-JEDZ

jest dana i wobec tego nie musimy rozważać możliwości alternatywnych zawartych w tabeli:

	stop	uwaga	jedź
sekwencja	czerwony	żółty	zielony
rzeczywista
inne możliwe	czerwony	zielony	żółty
sekwencje	żółty	czerwony	zielony
	żółty	zielony	czerwony
	zielony	żółty	czerwony
	zielony	czerwony	żółty

Ale na ogół analizę strukturalną należy zaczynać od wypisania wszystkich możliwych permutacji i sprawdzenia ich na podstawie porównawczych badań empirycznych. Sam Levi-Strauss tak to przedstawia:

[...] metoda, jaką będziemy się posługiwać, polega na: 1) zdefiniowaniu badanych zjawisk jako stosunku pomiędzy dwiema lub większą ilością kategorii rzeczywistych lub możliwych;

37