IMGP9331

osiągnąć to wszystko, co nowa technologia i nowe formy organizacji mogą im zapewnić. Pragnienie to wspólna podstawa porozumienia.

Sytuacja ta powstała, gdy jednocześnie wiele innych niezwykłych rzeczy zdarzyło się na naszej planecie. Rozpadły się wielkie kolonialne imperia. Kraje, które miały kilkanaście osób z wyższym wykształceniem, stały się narodami, a grupy ludności, które w niedawnym czasie połączyły się w jedną wspólnotę, domagają się uznania jako osobne państwo. Ci, którzy nie mogli dotąd wypowiedzieć swych żądań i cierpliwie znosili prześladowania, w każdej części świata zaczynają domagać się władzy. Dzieci w czwartej klasie organizują strajki okupacyjne, a studenci niższych lat żądają prawa wyboru nauczających profesorów: Zachodzi głęboki przewrót w istniejących dotąd relacjach między silnymi i słabymi, posiadającymi i wyzutymi z własności, starymi i młodymi, posiadającymi wiedzę i umiejętności, i tymi którym ich brak. Uspokajająca niegdyś myśl, że władza należy do tych, którzy wiedzą, co robią, została poważnie zagrożona.

Be» względu na to, jak głębokie są to zmiany, mam wrażenie, że nadal nie zgodzilibyśmy się dopuścić na forum publiczne przedstawicieli egzotycznych i prymitywnych kultur, i dać im pełnego prawa wpływu na bieg wydarzeń, gdybyśmy mieli obawy, że dalszy rozwój ogólnoludzkiej kultury ✓ może ulec zahamowaniu.

W 1967 roku powróciłam po dwudziestu dziewięciu latach do wsi Tambunam nad rzeką Sepik w Nowej Gwinei. Pod wieloma względami postęp wieś tę ominął. Choć założono misję, by zapewnić dzieciom naukę w szkole, ograniczono prymitywne rytuały, zaprowadzono pokój i usunięto dom starszych — mieszkańcy nadal stawiają swe piękne domy, wyrabiają sago i łowią ryby tak, jak to było 30 lat temu. Zauważyłam jednak charakterystyczne różnice. Gdy w latach trzydziestych przyjeżdżało się do wsi w Nowej Gwinei, przy pierwszym spotkaniu mieszkańcy prosili o lekarstwa, gdyż zawsze ktoś we wsi nie mógł zaleczyć ran albo właśnie został świeżo poturbowany. Zaraz po tym pytano o towary na wymianę — żyletki, haczyki na ryby, sól, płótno, narzędzia ciesielskie. Od Europejczyka oczekiwano, że przywiezie ze sobą przedmioty materialne, a jeśli pozostanie na miejscu dłużej, ułatwi mieszkańcom wsi stałe ich nabywanie. W roku 1967 pierwsze pytanie było zupełnie inne: „Czy masz magnetofon?” Powiedziałem — „Tak, dlaczego?” „Słyszeliśmy przez radio piosenki innych ludzi i chcemy, żeby inni ludzie mogli posłuchać, jak my śpiewamy".

To wielka zmiana. 'Współczesne kultury rozprzestrzeniają się za pośrednictwem tranzystorowego radia, pod wpływem demokratycznych teorj^, podnoszących wartość każdej, nawet najmniejszej kultury. Mieszkańcy Tambunam słyszeli ludową muzykę Nowej Gwinei, którą zgodnie z nową polityką rządu często nadawano przez radio. Wkrótce doszli do przekonania, że sami mogliby też wziąć udział w przygotowaniu podobnego programu na zasadach równego partnera. To jeszcze nie wszystko. Pracująca ze mną Rhoda Metraux zaczęła nagrywać ich muzykę i w krótkim czasie Tambunamczycy stali

4 — Mead — Kultura ii