IMG15

126

3.9.2.2. Gruczoły przędne

dla g^ienic motyli.^laT . ,_slaci dorosłych (psotniku czerwce, nogoprządki). innych owadów ora/ u mik . P*    jnych. mających zwykle postać dwóch di,

U gąsienic motyli ujsuc ęriu _/najduic się na wardze dolnej w formie brodzi

<^r,bn,,nj 1 scn>cyn‘^{,) /njnt-} z^{u ,C}H^vvjhn'^

^ n ,/Lj iedwabiu Wielu motylom włókno produkowane przez gruczoły przędne s|„_A II, budowy oprzedow (kokonów), a czasem do innych celów. Motyl, opus,cza,_;,c poczw*. ke zamknięta w kokonie rozpuszcza wierzchołek kokonu wydzieliną przewodu pokarmie wego. Rośliniarki. np. boreczniki, mając gryzące narządy gębowe. odcinaj., w podobnej sytuacji wieczko oprzędu.

3.10. Układ rozrodczy i rozmnażanie się owadów

3.10.1. Budowa układu rozrodczego i narządów płciowych

Każdy narząd rozrodczy samca luh samicy składa się z gruczołu rozrodczego (gonada). produkującego plemniki (samce) lub jaja (samice), i ze specjalnych przewodów wyprowadzających (gonoduklów). którymi plemniki luh jaja wydostają się na zewnątrz. Gruczoły rozrodcze i przewody wyprowadzające są parzyste, a w odwłoku umieszczone symetrycznie po obu stronach przewodu pokarmowego. Przewody wyprowadzające uchodzą w końcu odwłoka do zewnętrznych narządów płciowych.

Samicze narządy rozrodcze są zbudowane z wydłużonych rurcczck jajnikowych zwanych owariolami (rys. 3.98). Tworzą one parzyste jajniki (ovaria) produkujące jaja. Jajniki

mają kształt graniasty, krzaczasty lub grzebieniasty. Liczba rurcczck jajnikowych waha się u różnych gatunków od jednej do kilkuset. Każda rureczka składa się z nici końcowej służącej do pr/.yczcpu jajników do organów wewnętrznych i dwóch komór: przedniej (germi-natywnej) i tylnej (witcllamej). W przedniej (germarium) powstają komórki jajowe (oocy-tyi. w tylnej (viicllarium) dojrzewają i formują się jaja. Wyróżnia się trzy typy owarioli (rys. 3.99):

Rysunek 3.98

Budowa wewnętrznych samiczych narządów płciowych owadów na przykładzie karaczana Penplaneta (z Seiferta 1975) 1 - rureczki jajnikowe. 2 - |a|niKi. 3 - )a|awód. 4 - zbiorniczek nasienny. 5 - gruczoły zbiorniczka nasiennego. 6 - gruczoły kilowe, 7 - komora płciowa

- panoistyczny (brak specjalnych komórek od

żywczych. oocyty otrzymują pokarm z komórek foli-kulamych).

-    politroficzny (w każdym pęcherzyku występuje po stronie germarium grupa komórek odżywczych).

-    tclolroficzny (komórki odżywcze znajdują się w

germarium i substancje odżywcze są stąd przekazywa-    * \ I h 81 r 1 i

ne do oocytu dzięki plazmatyczncmu pasmu pokarmowemu).

Ścianki rurek są zbudowane z nabłonka lolikularnego. Komorki inlikul.trnc /aopalruta jaja w substancje pokarmowe oraz wydzielają chorion. czyli zewnętrzną powlokę jajo W chorionie znajdują się mikroskopijne otwory zwane mikropylami. przez które plemniki (spcrmalozoidy) przenikają do wnętrza jaja. Z rurek jajnikowych jaja przesuwają się do jajowodów. a w opuszczonych komórkach z zanikających pęcherzyków folikulamych tworzą się Iz w. ciała żółte (corpora lulea). Obecność ciał żółtych, dohrze widocznych przy sekcji odwłoka samicy, wskazuje, że jaja zostały złożone. Fakt ten ma istotne znaczenie przy badaniach biologii szkodników dla potrzeb ochrony lasu.

Niekiedy, przy braku właściwych warunków do rozwoju potomstwa, samica wstrzymuje składanie jaj. które - pozostając w jajowodach - ulegają rcsorpcji. co u motyli może zakłócać determinację płci jaj później produkowanych. Z jajowodów jaja przesuwają się nr-/,./ ,,I wór nłeiowu do nienarzvslei komory płciowej, gdzie następuje ich zapłodnienie