IMG59

zawartością węgla i azotu w roztworze. Ponadto obecność drobnodyspersyjnych węglików i azotków hamuje rozrost ziaren w SWC, co również przyczynia się do poprawy ciągliwości. Wiadomo jednak, że wyeliminowanie martenzytu nie usuwa wrażliwości ferrytu na działanie karbu w temperaturze otoczenia. Niemniej dodawanie tytanu albo niobu jest korzystne, gdyż pozwala spawać elementy o niewielkiej grubości stosunkowo słabo obciążone bez końcowej obróbki cieplnej.

Podobny wpływ mają:

-    aluminium - pozwala otrzymywać stale czysto ferrytyczne, zawierające tylko 13% chromu,

-    molibden - jest dodawany dla zwiększenia odporności na korozję stali zawierającej 17% chromu,

-    krzem - polepsza odporność na utlenianie w wysokich temperaturach.

Rozważania dotyczące sposobów zwiększania udamości spoin stali zawierających 17% chromu odnoszą się również do stali mających 13% chromu, o niskiej zawartości węgla. Istnieją jednak między tymi stalami różnice wynikające głównie ze znacznie większej ilości martenzytu w spoinach ze stali zawierającej 13% chromu. Dzięki niskiej zawartości węgla i obecności ferrytu stale te w wypadku średnich grubości mogą być spawane bez podgrzewania, pomimo stosunkowo dużej zawartości martenzytu. Ze względu na swe właściwości spoiny ze stali tego typu zajmują pozycję pośrednią między spoinami ze stali chromowych martenzytycznych i stali zawierających 17% chromu. Podobnie jak stale zawierające 17% chromu mają one niską udamość, główny jednak wpływ na udamość w tych stalach ma martenzyt, ponadto ferryt zawierający mniej chromu jest bardziej odporny na działanie karbu niż ferryt stali zawierającej 17% chromu. To sprawia, że odpuszczanie po spawaniu jest dość skutecznym sposobem polepszania właściwości plastycznych złącza ze stali zawierającej 13% chromu.

Stale zawierające od 16% do 17% chromu, które wskutek dodatku tytanu lub niobu podczas spawania mają strukturę czysto ferrytyczną w całym zakresie temperatur, pod względem rozrostu ziaren nie różnią się istotnie od stali klasycznych zawierających 17% chromu. W stalach z tytanem lub niobem rozrost ziaren jest hamowany w wysokich temperaturach przez bardzo trwałe węgliki tytanu lub niobu, natomiast w stalach bez tych pierwiastków rozrost ziaren jest częściowo hamowany przez wydzielenia austenitu na granicach ziaren.

Inaczej jest w wypadku stali zawierających 13% chromu z dodatkiem aluminium oraz stali zawierających od 25% do 30% chromu, których spoiny mają na ogół po ostygnięciu strukturę całkowicie ferrytyczną z bardzo grubymi ziarnami. Jednak niektóre gatunki mające stosunkowo mało chromu i bogate w węgiel mogą zawierać w spoinach niewielkie ilości martenzytu, którego tworzenie się przebiega w sposób podobny jak w stalach zawierających 17% chromu.

Spoiny ze stali ferrytycznych odpornych na korozję i wysokie temperatury są szczególnie wrażliwe na działanie karbu w temperaturze otoczenia, zwłaszcza gdy wysoka jest zawartość chromu. Z powodu tej wrażliwości na działanie karbu stale ferrytyczne zawierające od 25% do 30% chromu rzadko są używane w konstrukcjach spawanych. W wypadku konieczności ich zastosowania jako spoiwa używa się głównie elektrod ze stali austenitycznych lub auste-nityczno-ferrytycznych o zawartości 24% Cr i 12% Ni lub 29% Cr i 9% Ni.

469