IMG7

zultacie powstaje półkula. Należy ją usztywnić potrójnym lub poczwórnym ożebrowaniem. Jeżeli bullboot przeznaczony jest tylko do przewożenia bagażu, wystarczy usztywnić sam brzeg półkuli. Robi się to podobnie, jak przy związywaniu wierzchołka półkuli. Następnie na półkulę naciąga się nieprzemakalną tkaninę. Trzeba w niej wyciąć otwory, żeby móc ją przymocować sznurami, gałązkami lub korzeniami. I oto mamy gotowy bullboot.

Nieco trudniej jest go obciągnąć skórą. Skóry muszą być świeże, nie trzeba z nich jednak usuwać sierści. Jeżeli nie dysponuje się jedną wystarczająco dużą skórą (bizona, łosia, bawołu afrykańskiego) można użyć kilku mniejszych sztuk. Napina się je na półkuli i w tym wypadku zszywa rzemieniami, ścięgnami zwierzęcymi lub paskami skóry. Do tego celu potrzebne jest szydło lub spiczasty odłamek kości z wyciętym uszkiem, który spełni tę samą rolę. Powłokę przyszywa się mocno do stelażu. Małe otworki na szwach zalepia się dokładnie tłuszczem zwierzęcym lub żywicą. Potem rozpala się maleńkie ognisko. Gdy tylko zapłonie, obciągniętą półkulę wyciąga się z ziemi i przykrywa nią ogień. Pod wpływem gorąca skóra, wiązania i szwy kurczą się, a cała powłoka mocno się opina na elastycznym stelażu. Kto ma obiekcje, że ogień z braku dopływu powietrza zaraz zgaśnie, ma całkowitą rację. Budowniczy łodzi tylko na to czeka. Bowiem gdy spod półkuli nie wydobywają się smużki dymu, nie tylko nie przepuszcza ona powietrza, lecz także i wody. Wtedy można ją odwrócić i odpłynąć.

Jest to niewątpliwie kruchy pojazd, nie nadający się do pokonywania rwących nurtów i do dłuższej jazdy. Ostre kamienie lub wystające gałęzie rozprują podłogę. Nie należy wsiadać w twardych butach lub przedtem trzeba wy-

Szkielet obciąga się nieprzemakalnym materiałem lub zwierzęcą skórą

mościć dno gałęziami i mchem. Kto jednak zachowa niezbędną ostrożność, nawet przez szeroką rzekę dotrze szczęśliwie wraz z całym bagażem na drugi brzeg. Żeby zapobiec ustawicznemu kręceniu się bullboota w kółko, przyczepia się do niego gęsto ulistnioną gałąź. Popycha się go naprzód drągiem lub prowizorycznymi wiosłami. Kto ma czas i znajdzie odpowiednie drewno, może sobie wystrugać dwa prymitywne wiosła. Do przewiezienia samego bagażu wystaczy maleńki bullboot. Powłokę można zrobić nawet z namiotu, poncho lub deszczowca.

Najlepszą, najlżejszą i najszybszą łodzią wśród ludów pierwotnych było kanu indiańskich plemion Ameryki Północnej, wykonane z brzozowej kory. Dopiero współczesny przemysł produkuje łodzie ze sztucznych tworzyw i aluminium, które wprawdzie nie są lżejsze, lecz za to bardziej trwałe. Niestety, sztuka budowania brzozowych kanu została przez dzisiejszych Indian prawie całkiem zapomniana. Jedynie w północno-zachodnich rejonach Kanady można spotkać starców, którzy wiedzą, jak się buduje takie czółno. Jeszcze sześćdziesiąt, siedemdziesiąt lat temu znali się na tym nawet biali traperzy. Dwóch ludzi mogło zbudować kanu w ciągu ośmiu do dziesięciu godzin, samotny człowiek potrzebował pełnych dwóch dni. Najłatwiej je wykonywać późną wiosną, gdy świeże soki sprawiają, że kora jest szczególnie giętka. Nieco trudniej wykonać takie czółno w innej porze roku, zaś nigdy w czasie mrozów. Wybierało się mocny, możliwie jak najprostszy pień brzozy, ścinało się go siekierą i ściągało się — wzdłuż pnia — całą, nieuszkodzoną korę. Najpierw moczyło się ją, żeby zmiękła, a potem nadawało się jej kształt kanu. Robiono to za pomocą wielu drewnianych palików, które wbijano w ziemię tworząc zarys pożądanego czółna. Wzniesiony il/iób i rufę zszywano rzemieniami lub wierzbowymi gałązkami. Szwy, podobnie jak przy budowie bullbootu, zalewano gorącą jodłową żywicą. Na-o. pnie wnętrze kanu usztywniano elastycznymi gałązkami olchy, wierzby lub jesionu. Burty wykonywano z tego samego drewna i przyszywano do pozo-. i u łych części.

lednoosobowe kanu z kory ważyło zaledwie około trzydziestu funtów, wytrzymywało jednak dziesięciokrotnie większe obciążenie. Bywały łodzie .!>ludające się z wielu płatów kory, zdolne unieść dwadzieścia osób, lub trzy

•    ■, uąi c funtów ładunku. Na spokojnych wodach samotny żeglarz przepływa

•    ' it|gu dnia na maleńkim czółnie sto do stu pięćdziesięciu, a w wyjątko-

•    ,' h wypadkach nawet i dwieście kilometrów. Dobrze wykonane kanu k oi y może przetrwać sześć do siedmiu lat. Ma tę wielką zaletę, że bez trudu

nto/ini jc przenieść z jednego zbiornika wodnego do drugiego na tak zwa-mv li nosiłkach. Po prostu omija się katarakty i wodospady. Zanim powstały ulu i lory żeglugowe i linie kolejowe, a więc mniej więcej przed stu laty,

..... l>\ło pospolitym środkiem komunikacyjnym na szlakach wodnych

I Iv. Alaski, a także w przeważającej części obszarów USA.

255