IMG

Sprawdź swoją wiedzę

Jako są pozytywne, a jaWc negatywne objawy schizofrenia?

Wymień pięć różnych typów schizofrenii.

Jakie dcmody potwierdzają ro)ę czynnAów genetycznych w powstawaniu schizofrenii?

Jakich dokonano odkryć na temat anomalii mózgowych I znaczników genetycznych?

Jakie wzory Interakcji w rodzinie mogą przyczyniać się do pojawiania się, utrzymywania krb nawrotu objawów?

że przynajmniej w niektórych przypadkach n3 wystąpienie schizofrenii wpływ mają predyspozycje genetyczne, procesy mózgowe oraz interakcje w rodzinie. Przed badaczami nadal stoi zadanie określenia, w jaki sposób czynniki te mogą łączyć się ze sobą. wywołując chorobę.

Piętno choroby psychicznej

Jednym z najważniejszych celów tego rozdziału była de-mistyfikacja choroby psychicznej - pokazanie, że pod pewnymi względami anormalne zachowanie jest w rzeczywistości całkiem zwyczajne. Osoby zaburzone psychicznie są często określane jako dewianci: społeczeństwo nakłada surowe kary na osoby, które odstępują od jego norm (zob. ryc- 14.6). Jednak etykieta dewianta nic odpowiada istniejącym realiom; jeśli w Stanach Zjednoczonych 50% młodych dorosłych i osób w średnim wieku podaje. ż.c w ciągu żyda doświadczyło jakiegoś rodzaju zaburzenia psychicznego (Kessler i in.. 1994), psycho-patalogia jest. przynajmniej statystycznie, czymś względnie normalnym.

biorąc pod uwagę częstotliwość, z jaką psychopatologia wkracza w „normalne życic*, osoby zaburzone psychicznie są często piętnowane w taki sposób, jaki nie jest stosowany wobec osób chorych somatycznie. Styg-mat (piętno) jest oznaką czy znamieniem hańby; w kon-tekśdc psychologicznym jest to zbiór negatywnych postaw wobec jednostki, które dyskwalifikują ją jako niemożliwą do zaakceptowania (Clausen, 1981). Kobieta chora na schizofrenię, której wypowiedź przytoczyliśmy na początku rozdziału, wyraziła to w ten sposób: „Moim Izdaniem], należy edukować pacjentów i ogół społeczeństwa na temat chorób psychicznych, ponieważ ludzie wyśmiewają nas i znęcają się nad nami. a nawet nic rozumieją nas w kluczowych momentach". Inna wyleczona pacjentka napisała; „Piętno dioroby psychicznej było dla

494 Rozdział 14 Zaburzenia psychiczne

mnie równie niszczycielskie jak sanx> doświadczenie hospitalizacji". W dramatyczny sposób opisała swoje osobie-te doświadczenia:

Jfarća umieszczcco mnie w sipćtotu dla psychicznie chorych. prowadziłam tycie point pozazdroszczenia. Mój *%xa t wycinkami wypełniały nagrody, odznaczenia i zaproszenia. |...| Kryzys choeoby psychicznej pojawił się w moim tyciu Jak wytoch bomby atomowej. Wszystko, co znałam wcześniej i czym się Omyłam, ukglo nagłej trans-formacji, jak dziwaczne odwrócenie naturalnego procesu, jak gdyby piękny motył na powrót stał się poczwarkc w kokonie. Na poły z wyboru, na poły z przymusu, moje łydę zacieśniło się i skurczyło. łSzwrUrzające się odrzocę-oio. zakłopotanie ludzi z mojego otoczenia, moje własne cierpienie i skrępowanie skazywały mit na pogrożenie w samotności.

Mcjc wyzdrowienie z choroby psychicznej i jej następstw wymagało walki - przeciw mojemu włisnerrw ciału, które wydawało się pozbawione roergB I wytrzymatości. I przeciw społeczeństwu, które niechętnie ćmie przyjmowało' (Hooghtoa. I9S0. i. 7-Sk

Negatywne postawy wobec osób zaburzonych psychicznie mają wiele źródeł: środki masowego przekazu

PoBor* społecznej n

Ryc. 14.6 „By kara dorównała zbrodni'

Ta rycino przedstawia Kontryjum zachowań o wzrastpjęttj meakceptowotności, na które reakcje są coraz astmjsx. Zwodniczo każda z reakcji Jest karą za dewiację. r«cż zachowanie wobec osoZr/ zachowującej się (płowo lub wobec schSońwfca można traCtcwsd anafoglcznfc* do zachował wobec przestępców krb innych dewiantów.

Od hipotez do faktów

f

Oczekiwanie odrzucenia

W badaniu tym uczestniczyło ochotniczo 29 mężczyzn. bo«i>(U»Vwwanych uprzednio z powodu choroby psychicznej. Sądzi* oik, żc badanie to dotyczy trudności w zno-l«omj pracy, jaMe mają byli pacjenci sżprtah psychiatrycznych. Badanych poinformowano, te będą mieii koo-takt z praktykantem z dzwiu kadr firmy fczncsoM-j. Poło we uczestników powedziano. że praktykant wsc o ich pobycie w szprtaiu psychatiycwrym; dni&Cj połowie powiedziano, iż praioykant jest przekonany, iz byk ot* po-tentami normalne#) szpitala. W rzeczywistości .praktykant" był współpracownikiem eksperymentatora I me rrual żadnycłt wcześniejszych informacji o tym. co pacjenci sądzą o jego wiedzy. To znaczy, .praktykant' nic wie dział. Morzy badani myślą, że on wie, iż byk oni w szpitali psychiatrycznym. Zatem ws/rSio różnee w interakcjach między .praktykantem* a patentami możno przy-p«sać oaekMwtiom pacjentów. Okazało się. że badani. którzy sądź*, iż zostań zaklasyfikowani jako byk pa-ęjeno szpitala psychiatrycznego. mniej mówki podczas spotkania z praktykantem i gorzej wypadali w zodnmj wymagającym wspófpracy. Ponadto, współpracownik eksperymentatora oceniał ich jako bardziej .napiętych i lękowych*. nie wiedząc, do której grupy należą (Farma i in.. 1971).

przedstawiają pacjentów psychiatrycznych jako skłonnych do popełniania gwałtownych przestępstw; akceptuje się dowcipy o chorych psychicznie; rodzina zaprzecza jakoby któryś z jej członków chorował psychicznie; terminologia prawna podkreśla niepoczytalność umysłową, ludzie stygmatyzują także sami siebie, ukrywając swoje aktualne cierpienie psychiczne lub to. że kiedyś leczyli się psychiatrycznie.

Badacze udokumentowali, że piętno choroby psychicznej na wiele różnych sposobów negatywnie wpływa na życic ludzi (Farina i in.. 1996: Wright i in.. 2000). Z próby 84 mężczyzn hospitalizowanych z powodu choroby psychicznej 6% z powodu hospitalizacji straciło pracę; 10V odmówiono wynajęcia pokoju lub mieszkania; 37% podało, że inni ludzie ich unikali; a według relacji 45% inni ludzie wykorzystywali fakt. że cierpieli na chorobę psychiczną, aby zranić ich uczucia. Tylko 6% tych mężczyzn nie wskazało żadnych przypadków odrzucenia (link i m 1997). Ta grupa mężczyzn przeszła roczny progi.un u rapii. w wyniku której znacznie poprawiło się ich zilrmu psychiczne. Mimo to. pod koniec tego roku. ich p< strzeganie stygmatu nie uległo zmianie; pacjenci ii. m n>o poprawy swojego funkcjonowania, nie spodziewa się. żc świat będzie ich traktował bardziej życzliwie i. go rodzaju badania pokazują ogromną dwoistość .1. świadczenia ludzi chorych psychicznie: poszukiwani, |>. mocy - pozwolenie na przypisanie etykiety własnym |-i-blcinom - powoduje, żc jednostka doznaje zarówno i.i, i jak i przyjmuje stygmat; leczenie poprawia jakoś, n cia. ale zarazem piętno powoduje jego degradację |Km.n field. 1997).

Dodatkowym problemem jest fakt. źc ludzie cIwh/ psychicznie często uwewnęirzniają oczekiwania odmi cenią, co z kolei powoduje negatywną reakcję zwmim (Link. i in.. 1997).

Z badania opisanego w bloku obok wynika wj/m-wniosek. że ludzie, którzy sądzą, iż inni nadali im etyki, i, „choroby psychicznej*, mogą kształtować swoje inteuk. p w ten sposób, iż powoduje to u nich rzeczywisty ,l_v» komfort: oczekiwanie odrzucenia może powodować l,d tyczne odrzucenie; choroba psychiczna nsoże być kol. m nieszczęśliwą samos|>ełniajacą się przepowiednią.

Końcowa uwaga na temat stygmatu: badania żują, żc ludzi, którzy mieli wcześniejsze kontakty z ou.h* mi chorymi psychicznie, charakteryzują postawy w nitm-j szym stopniu nacechowane stygmatem (Couture i Pcim 2003). Na przykład d studend. którzy wcześniej mu l kontakt z kimś chorym psychicznie, po przeczytaniu charakterystyki mężczyzny o imieniu Jim, który wyf, ./_V| się ze schizofrenii, wyrażali większy optymizm w odm. sieniu do jego perspektyw na przyszłość niż student i, którzy nie midi takiego wcześniejszego kontaktu (ivmi i in„1994). Podobnie studend. którzy mieli uprzedni kontakt z chorymi psychicznie, niżej oceniali zagroźenn ze strony pacjenta ze schizofrenią (Penn i in.. 1999). Mamy nadzieję, że przeczytanie togo i następnego rozdziału sprawi, iż zmienisz swoje poglądy na temat tego. co i.. znaczy być chorym psychicznie i co oznacza „wylcczi-im oraz że zwiększy się twoja tolerancja i współczucie dla osób chorych psychicznie.

Próbując zrozumieć problemy związane z psy, Im patologią, musiałeś zmierzyć się podstawowymi koi*i-|i cjami na temat normalność, rzeczywistość i waru, i. i

Sprawdź swoją wiedzę

Co oznacza stygmat w kontekście choroby psychicznej? Jakie są konsekwencje stygmatu?

Jałoc rodzaje doświadczeń zmniejszają wpływ stygmoUi na postawy wobec chorych psychicznie?

Piętno choroby psychicznej

49!)