IMGS69

12 Rozwój /ttyctny

Dl* ołonont jest ono właściwą, racjonalną opieką, która zaspokaja jego potrzeby fizyczne i psychiczne — rozwój bądzfe przebiegał zgodnie z zadatkami dziedzicznymi. Dziecko przebywające w złych warunkach środowiskowych. nieodpowiednio żywione, źle pielęgnowane, wychowujące się w złej atmosferze rodzinnej — rośnie gorzej, rozwija się wolniej, nie ma szans realizowania swych genetycznych przesłanek. Powstają opóźnienia rozwojowe. W wielu przypadkach z wiekiem pojawiają się procesy wyrównawcze, pozwalające na złagodzenie lub nawet usunięcie tych opóźnień, często jednak — gdy warunki środowiskowe są wyjątkowo niepomyślne — opóźnienia pozostają.

Rozwój nie przebiega w jednakowym tempie i rytmie. Są w życiu dziecka okresy przyśpieszonego i zwolnionego wzrastania* nasilenia i osłabienia procesów dojrzewania poszczególnych organów i ich funkcji. Wiedza w tym zakresie pomaga w interpretowaniu zjawisk rozwojowych: traktowania ich jako prawidłowych, fizjologicznych lub wymagających zaostrzenia czujności w celu zapobieżenia ewentualnym odchyleniom. Często się słyszy od rodziców skargi np. na „płaskostopie" dziecka dwuletniego czy „wadliwą" postawę dziecka trzyletniego. Skargi te wypływają z nieznajomości podstawowych praw rozwojowych i „przykładaniu" miary człowieka dorosłego do dziecka. A przecież dziecko nie jest pomniejszonym odbiciem człowieka dorosłego i kieruje się w rozwoju sobie właściwymi, zgodnymi z osiągniętym wiekiem rozwojowym zasadami. W związku z tym to, co dla człowieka dorosłego jest odchyleniem od prawidłowego stanu — dla dziecka jest fizjologiczne, I odwrotnie. Tak się też dzieje w przytoczonych przykładach. Zarówno pierwszy, jak i drugi objaw w tym okresie życia na ogół nie jest odchyleniem od normy.

Mówiąc o rozwoju fizycznym trzeba również pamiętać o tym. że jest to zjawisko o charakterze dynamicznym, te jest to proces, a nie stan. Nawet wtedy, gdy nie obserwujemy zmian, wtedy, kiedy dziecko „stoi w miejscu" — musimy wiedzieć, że jest to tylko pozorne. Dziecko w swym rozwoju nie ma przerw, czasem tylko trudno jest uchwycić zmianę gołym okiem. W związku z tym najbardziej prawidłowe jest obserwowanie dziecka na przestrzeni czasu. Przeprowadzając badanie dziecka co pewien czas jesteśmy w stanie poznać właściwy i specyficzny tylko dla niego tor rozwoju, określić jemu tylko właściwe cechy osobowości fizyczne/. Trzeba bowiem pamiętać o tym, że jakkolwiek prawidłowy rozwój nakreśla pewne ramy, w których powinno się zmieścić każde zdrowe dziecko, to jednak każde z nich wykazuje sobie tylko charakterystyczne wahania mieszczące się w ramach ogólnej prawidłowości. Takie kilkakrotne, powtarzane co pewien czas, badanie nazywamy badaniem długofalowym. Ten typ obserwacji rozwoju dziecka przedstawia i dla rodziców, i dla lekarza największą wartość. Badanie wykonane jednorazowo nie charakteryzuje nam rozwoju, a jedynie wskazuje aktualny stan, poziom, jaki dziecko osiągnęło w danej chwili rozwoju.

Z powyższych rozważań płynie praktyczny wniosek: w interesie dziecka* a także i rodziców leży bardzo skrupulatne przestrzeganie systematycznego i okresowe* go kontrolowania rozwoju, sumienne wpisywanie danych liczbowych, dotyczących wysokości, ciężaru dala i lanych cech do książeczek zdrowia, stanowiących dokument rozwoju dziecka.

KROTKA CHARAKTERYSTYKA ROZWOJU FIZYCZNEGO DZIECKA DO 3 ROKU ŻYCIA

Aby roiwai«nt« nad roawojam ftayctnym hirla w oktmto preadukolnym nie byty odarwana. aby Iworsyty to*caay «e pea mian w budowla dała — kratko I w »poe*b ekiiświww raktery tu jamy na|ważala)e«n zmiany, jakie aaaały w tuawbju