IMGT10

Na termin dzielenia roślin i jego częstotliwość wpływa wiele czynników: wiek rośliny, pora kwitnienia, typ morfologiczny, dynamika wzrostu i specyfika gospodarstwa. Najczęściej dzieli się co 4-6 lat. Rośliny o krótkiej żywotności, np. wrotycz (Tanacetum), jastruń (Leucanthemum) i firletkę (Lych-nis), a także rośliny szklarniowe rozmnaża się częściej, co 2-3 lata. Rzadziej z kolei dzieli się rośliny długożywotne, np. piwonię (Paeonia).

Byliny kwitnące wiosną dzieli się późnym latem, od końca sierpnia do początku września (kosaciec niemiecki - Iris germanica) lub jesienią, od września do początku października. U innych roślin, uprawianych w szklarni lub sezonowo w gruncie termin zależy od gatunku. Paciorecznik (Canna) i cantedeskię (Zantedeschia) rozmnaża się po okresie spoczynku. Pierwszy z gatunków dzieli się na początku marca, drugi w lipcu. Alstremerię (Alstro-emeria) można z kolei rozmnażać przed kwitnieniem, w lutym, lub po kwitnieniu - w sierpniu.

Byliny o cechach sukulentyzmu, np. rozchodniki (Sedum), rojniki (Sem-pervivum) i skalnice (Saxifraga), można dzielić w pełni wegetacji. Kłącze paciorecznika rośnie silnie. Dzieli się je co roku.

W zakładach szkółkarskich często byliny dzieli się w zimowym terminie, gdyż pozwala to na lepsze rozłożenie czasu pracy w ciągu roku i uzyskanie roślin do sprzedaży wiosną. Do tego podziału przeznacza się gatunki o grubych, zdrewniałych korzeniach. Rośliny mateczne przygotowuje się jesienią, dołując w pomieszczeniu o temperaturze nie niższej niż 0°C. Nowe, uzyskane po podziale części sadzi się do doniczek.

Zasady wykonywania podziału

Przed przystąpieniem do rozmnażania przeprowadza się selekcję roślin. Wybiera się zdrowe okazy, wykazujące cechy morfologiczne typowe dla gatunku i odmiany.

Rośliny wykopuje się lub przenosi z przechowalni. Po otrząśnięciu z ziemi i, jeśli to konieczne, przycięciu części nadziemnej - dzieli się. Jesienią pędy należy skracać, aby zachować równowagę między uszkodzonym systemem korzeniowym a organami transpirującymi wodę - łodygami i liśćmi.

Przycięcie części nadziemnych nie jest konieczne przy wiosennym dzieleniu, gdyż rośliny dopiero rozpoczynają wzrost, chyba że należą do gatunków zawsze zielonych i zachowują ulistnienie na zimę.

Gatunki o miękkich, luźno złączonych korzeniach (np. byliny kobiercowe) rozrywa się rękoma. W ten sposób nie uszkadza się korzeni. Rośliny o zwartych karpach, np. nawłoć (Solidago), dzieli się łopatą. Gatunki tworzące grube korzenie lub kłącza rozcina się nożem.

Rośliny można rozmnażać przez podział prosty lub podział intensywny. Podział prosty to rozdzielanie roślin na części obejmujące po kilka pąków. Przy podziale intensywnym uzyskane fragmenty mają tylko jeden pąk. Wybór sposobu zależy od planowanej intensyfikacji rozmnażania oraz siły wzrostu rośliny.

Każda uzyskana nowa część rośliny powinna posiadać oprócz przynajmniej jednego pąka także zdrowe korzenie. Zbyt długie korzenie można skrócić. Części obejmujące zgrubiałe korzenie warto pozostawić na kilka godzin w celu zaschnięcia ran. Uzyskane fragmenty sadzi się do doniczek, skrzynek lub do gruntu. Pojemniki stosuje się dla roślin, które będą w najbliższym czasie przesadzone na miejsce stałe, np. dla paciorecznika, alstre-merii. Do doniczek sadzi się także części uzyskane z intensywnego podziału, dzielenia zimowego lub przeznaczone do sprzedaży.

Karpa jest to organ trwały, obejmujący nasady pędów z korzeniami przybyszowymi oraz korzenie pierwotne. U podstawy pędów lub w górnej części korzeni powstają u karp pąki odnawiające. Karpy tworzą między innymi byliny i niektóre gatunki krzewów. Wśród bylin wyróżniono trzy typy morfologiczno-rozwojowe: byliny korzeniowe (rhizofity), łodygowo-korze-niowe (rhizokaulofity) i łodygowe (kaulofity). Kryterium, zgodnie z którym utworzono te grupy to przede wszystkim sposób odnawiania się i obumierania organów trwałych. Przez podział karp rozmnaża się byliny z grupy drugiej i trzeciej.

Byliny łodygowo-korzeniowe odznaczają się zdolnością wytwarzania korzeni przybyszowych z wieloletnich nasad pędów okrytych ziemią. Na skutek odśrodkowego obumierania dochodzi po kilku latach do naturalnego podziału na kilka roślin potomnych. Każda nowa roślina ma część korzenia pierwotnego i kilka wieloletnich nasad pędów z korzeniami przybyszowymi. Byliny łodygowo-korzeniowe to na przykład goździk (Dianthus), ostróż-ka (Delphinium), chaber (Centaurea), dzwonek (Campanula), serduszka okazała (Dicentra spectabilis).

U bylin łodygowych nie występuje przyrastanie na grubość i odśrodkowe obumieranie. Spotykane jest natomiast wyrastanie nowych pędów i równocześnie zamieranie części najstarszych. Korzeń pierwotny z czasem zamiera, a rozwijają się intensywnie korzenie przybyszowe. Grupa ta jest najliczniejsza, należą do niej, między innymi, floks (Phlox), aster {Aster), rudbekia {Rudbec-kia), żagwin (Aubrieta Adans), gęsiówka (Arabis), rogownica (Cerastium), peł-nik (Trollius), ciemiernik (Helleborus) i pierwiosnek (Primula).

Karpy tworzą nie tylko byliny, ale także wiele roślin szklarniowych, na przykład gerbera (Cerbera) czy chryzantema (Chrysanthemum).