IMG#27

Wi

troli i oceny uzyskiwanych rezultatów,’Przeprowadzone'badania empiryczne wykazały, że właśnie ta forma likwidowania opóźnień w nauce stanowi skuteczne uzupełnienie zajęć prowadzonych w grupach wyrównawczych²⁸.

• BR • Blok rozszerzający

;!p!

m

Typowym przykładem racjonalnie zastosowanej terapii pedagogicznej tą opisane niżej zajęcia w grupie wyrównawczej z matematyki. •    »•»*£    ,

Na podstawie obserwacji oraz dzięki badaniom wyników nauczania, przeprowadzonym na zakoń-. czenie tematu „Działania na ułamkach zwykłych", nauczycielka stwierdzjla, że 6 uczniów.klasy VI wykazuje znaczne braki w opanowaniu materiału programowego objętego wspomnianym tematem.'. Próby podjęte w celu usunięcia tych braków w drodze samodzielnego wysiłku uczniów nie doprowadziły do spodziewanych rezultatów. W tej sytuacji skierowano całą szóstkę uczniów na zajęcia w grupie wyrównawczej z matematyki, ustalając uprzednio charakterystyczny dla każdego z nich rodzaj braków.

Okazało się, że uczeń Z. B. nie umiał porównywać ułamków o różnych mianownikach, nie rozumiał funkcji kreski ułamkowej, miał duże trudności z dodawaniem i odejmowaniem ułamków o mianownikach nie będących liczbami pierwszymi oraz nie opanował techniki sprowadzania ułamków do najprostszej postaci. Przyczyną trudności w ostatnim z wymienionych zakresów była nieumiejętność wyszukiwania największego wspólnego mianownika.

Uczeń B. D. również wykazywał podobne braki, a oprócz tego miał jeszcze kłopoty z dzieleniem ułamków zwykłych.    \ •

A. M., trzeci z kolei uczeń, który został skierowany na zajęcia w grupie wyrównawczej z matematyki, nie opanował tylko czynności mnożenia ułamków zwykłych przez liczby mieszane. W jego przypadku przyczyną błędów była nieumiejętność dokonywania zamiany liczb mieszanych na ułamki niewłaściwe. Ponadto uczeń ten mylił się często w tabliczce dzielenia.

Pozóstali trzej uczniowie, to znaczy K.N., D.S. j L.Z., wykazywali braki w zakresie wyszukiwania najmniejszej wspólnej wielokrotnej i największego wspólnego dzielnika. Te właśnie braki utrudniały im sprawne dodawanie i odejmowanie ułamków o różnych mianownikach oraz porównywanie ułamków.

Analiza braków ujawnionych przez nauczycielkę w wiadomościach i umiejętnościach matematycznych omawianej grupy uczniów wykazała, że są one dwojakiego rodzaju: po pierwsze — wspólne dla większości uczniów w grupie (wyszukiwanie najmniejszej wspólnej wielokrotnej i największego wspólnego dzielnika, dodawanie i odejmowanie ułamków o różnych mianownikach, a zwłaszcza o mianownikach nie będących liczbami pierwszymi, oraz porównywanie ułamków o różnych licznikach i mianowni-— kach), i po drugie — charakterystyczne tylko dla poszczególnych uczniów (funkcja kreski ułamkowej w ułamku, upraszczanie ułamków, dzielenie ułamków zwykłych, mnożenie ułamków zwykłych przez liczby mieszane, niedostateczne opanowanie tabliczki dzielenia).

Stosownie do wykrytych braków należało więc tak przygotować tematykę zajęć w grupie wyrównawczej, aby najpierw usunąć zaległości typowe dla wszystkich uczniów, a dopiero później przejść'do likwidowania błędów indywidualnych. Tak też postąpiła nauczycielka. W czasie pierwszych dwóch ■ spotkań powtórzyła z uczniami cechy podzielności liczb, przerobiła na tablicy po kilkanaście przykładów na wyszukiwanie najmniejszej wspólnej wielokrotnej i największego wspólnego dzielnika oraz wykonała szereg ćwiczeń na dodawanie i odejmowanie ułamków o różnych mianownikach. Natomiast na następne dwie godziny zajęć w grupie wyrównawczej przygotowała zestawy ćwiczeń uwzględniające te rodzaje • błędów, które popełniali poszczególni uczniowie. Pierwsze dwie godziny pracowano więc zbiorowo (uczniowie kolejno rozwiązywali przy tablicy zadania wspólne dla wszystkich), w czasie zaś ostatnich dwóch spotkań każdy uczeń pracował indywidualnie pod kierunkiem nauczycielki.    >

** Por. C. Kupisicwicz Niepowodzenia dydaktyczne. Przyczyny I niektóre Środki zaradcze. Wyd.

6. Warszawa 1972, PWN, s. 324 ł nast.    V

Pod koniec zajęć w grupio wyrównawczej raz jcs/.czc przeprowadzono sprawdzian'wiadomości. Okazało się, że tylko uczeń A.M. nic zdołał uzupełnić braków w wiadomościach. Ż lego względu musiał on nadal uczęszczać na „douczanie".' Pozostałych natomiast zwolniono z tego obowiązku.

Dzieląc pedagogiczne przyczyny niepowodzeń uczniów w nauc.c szkolnej na. względnie niezależne i względnie zależne od nauczyciela, w obrębie tych ostatnich możemy wyróżnić następujące grupy:.    • ••

•    różnorakie błędy i usterki metodyczne, np. nieprzestrzeganie takich lub innych zasad nauczania; ’ ^

•    niedostateczną znajomość uczniów prźćż nauczyciela;

| brak należytej opieki nad uczniami opóźnionymi w nauce ze strony szkoły.

Scharakteryzowane w niniejszym podrozdziale zabiegi profilaktyczne, diagnostyczne i terapeutyczne wiążą się ściśle z usuwaniem wymienionych grup przyczyn. Czynności profilaktyczne mają więc nie dopuszczać do powstawania błędów metodycznych. Błędom wynikającym z nieznajomości uczniów przez nauczyciela mają z kolei zapobiegać czynności diagnostycznej natomiast celem zabiegów' terapeutycznych jest zapewnienie odpowiedniej opieki tym uczniom opóźnionym, którzy nie potrafią bez pomocy nauczycieli przezwyciężyć napotykanych w nauce trudności.

Graficzny obraz omawianych powiązań przedstawia rysunek 16.

przyczyny

niepowodzeń

1) społeczno- .

ekonomiczne 21 blopsychlczne 3) pedagogiczne

środki zaradcze dotyczące pedagogicznych, a zarazem względnie zależnych od nauczyciela przyczyn niepowodzeń:

a) względnie niezależne 'od nauczyciela	b) względnie zależne od nauczyciela błędy i usterki metodyczne	profilaktyka ^^pedagogiczna
	niedostateczna znajomość _	diagnoza no/śtmonlrym
	uczniów "*^—	- ptłUoywy*v»*i*« ,
	brak opieki ■ -nad uczniami opóźnionymi ■%, w nauce ze atrony szkoły	terapia pedagogiczna

Rys. 16. Przyczyny niepowodzeń dydaktycznych i ich związek z niektórymi środkami zaradczymi

Z rysunku tego wynika, że aczkolwiek możliwości zwalczania niepowodzeń szkolnych przez nauczycieli są znaczne, to jednak są również ograniczone. Poza ich zasięgiem znajdują się przyczyny spojeczno-ekonomiczne i biopsychiczne, których wpływ na postępy uczniów w nauce jest bezsporny.