IMG 79

136

PolUyka gospodawza

trudnienia itp.), zakres nomi zwyczajowych w gospodarce i ich skuteczność;

ej własność środków produkcji; prywatna, spółdzielcza, komunalna, państwowa;

f) swoboda gospodarcza w sektorach; wolna konkurencja, konkurencja regulowana, brak konkurencji (np. monopol państwowy lub prywatny, centralne planowanie).

Polityka strukturalna ma na celu;

a)    poprawę efektywności ekonomicznej gospodarki, a w tym także przekształcenia własnościowe podnoszące efektywność działania przedsiębiorstw;

b)    uodpornienie jej na kryzysy gospodarcze;

c)    zwiększenie wzrostu gospodarczego;

d)    przeciwdziałanie bezrobociu zwłaszcza strukturalnemu, ale również ograniczanie bezrobocia cyklicznego;

e)    unowocześnienie gospodarki - wdrażanie nowych technologii, zmiany struktury produkcji, ograniczanie eksploatacji zasobów naturalnych i sprzyjanie gałęziom przetwórczym umożliwiającym wymianę międzynarodową produktów wysoko przetworzonych;

| zwiększanie konkurencyjności produktów gospodarki wewnętrznej na rynkach międzynarodowych; g) kierowanie strukturą rozwoju gospodarczego kraju umożliwiające uodpornienie na zmiany w dostępności zasobów (naturalnych, w tym zwłaszcza energetycznych, demograficznych);

Polityka strukturalna może być realizowana w następujących postaciach*:

-    polityka dostosowawcza (adaptacyjna),

-    polityka zapobiegawcza,

-    polityka antycypacyjna.

Polityka dostosowawcza polega na prowadzeniu przez rząd zmian, które spowodują:

rjV;r rozwój nowych dziedzin gospodarki, uznawanych za: ważne dla gospodarki i społeczeństwa, nowoczesne i mające perspektywę długiego funkcjonowania;

' Polityka tkoiiomiana. Red. B. Winiarski. Wydawnictwo AE we Wrocławiu, Wrocław 1994, s. 286.

k

Rozdział 4. Polityka wzmacniania efektywności gospodarki 137

-    restrukturyzację istniejących gałęzi, umożliwiając im osiągnięcie bądź zachowanie konkurencyjności na rynku wewnętrznym i rynkach zewnętrznych,

-    ochronę przed upadkiem wybranych (na ogół tradycyjnych i przestarzałych) dziedzin gospodarki z powodów społecznych (zaopatrzenie ludności, bezrobocie), ekonomicznych (m.in. ważność dla innych dziedzin gospodarki), bezpieczeństwa (ekonomicznego, w tym np. energetycznego, czy surowcowego i militarnego).

Polityka zapobiegawcza polega na wykorzystaniu do uzyskania efektywności i wzrostu gospodarczego mechanizmu rynkowego. W tym przypadku władze gospodarcze popierają działalność opartą na własności prywatnej uznając ją za najskuteczniejszą dla osiągnięcia swoich celów. Rządy popierają najczęściej rozwój prywatnych przedsiębiorstw, stymulują rozwój zwłaszcza sektora małych i średnich przedsiębiorstw, prowadzą działalność antymonopolową, ograniczają przepisy utrudniające prywatną działalność gospodarczą, wspierają firmy prywatne w działalności promocyjnej na rynkach wewnętrznych i zewnętrznych (m.in. udział w targach i wystawach światowych). Jednocześnie dla wyrównania szans działania podmiotów na rynku prowadzona jest prywatyzacja, która ma oddzielić organy regulujące działalność gospodarczą od jej prowadzenia.

Polityka antycypacyjna polega na przewidywaniu nowych warunków działania oraz propagowaniu już podjętych zobowiązań przez państwo, które zmienią warunki działania w przyszłości, oraz polega na ułatwianiu, a nawet pomaganiu przedsiębiorstwom w dostosowaniu się do nowych warunków. Władze na ogół pomagają przedsiębiorstwom w zmianach technologicznych, badaniach i rozwoju, zastosowaniu nowych technik ochrony środowiska, zmianie profilu działalności gospodarczej na dziedziny uznawane za nowoczesne itp.

Do głównych przyczyn niedostosowania przedsiębiorstw i sektorów przed restrukturyzacją¹⁰ należy zaliczyć;

-    nadmierną regulację;

-    deformacje potencjału produkcyjnego: produkcji (niechcianej, politycznej i nieracjonalnej), majątku, zatrudnienia, technologii;

¹⁰ W okresie gospodarki centralnie planowanej.