jpg021(1)

20

diploidalnej zygoty. Zjawisko tworzenia się haploidalnych gamet, powtórne łączenie się gamet pochodzących z różnych osobników (zapłodnienie krzyżowe) i powstawanie w wyniku tych procesów wciąż nowych kombinacji genów, wzbogacanych przez mutacje, jest najważniejszym procesem gatunkotwór-czym w filogenezie roślin plechowych. Stąd rozmnażanie płciowe, obok funkcji replikacji, podobnie jak pomnażanie i rozmnażanie bezpłciowe, pełni znacznie ważniejszą funkcję dostosowania gatunku do zmieniających się warunków siedliska oraz w ewolucyjnym procesie powstawania gatunków.

1.2.6.1.    GAMETOGENEZA

Gametogeneza ma miejsce w komórkach nazywanych gametangiami. Nie ulega wątpliwości, że powstanie gametangium jest związane ze zmianami fizjologicznymi, które prowadzą do specyficznej przebudowy biochemicznej komórki. Szczegółowe badania przynoszą wciąż nowe informacje na temat mechanizmów fizjologicznych prowadzących do wywołania fazy generatyw-nej rozmnażania płciowego. Między innymi odkryto hormony odpowiedzialne za tworzenie i różnicowanie się płci gametangiów i gamet jako bardziej efektywnego mechanizmu zabezpieczenia zapłodnienia krzyżowego.

W obserwowalnych przejawach morfologicznych przebieg gametogenezy > jest podobny do procesów sporulacji. W gametangium dochodzi do wielokrotnej kariokinezy i kolejno cytokinezy. Różnicujące się gamety przechodzą przez fazę ruchliwą i albo dalszy ich rozwój prowadzi do uwolnienia się plano-gamety (zoogamety) typu monadowego, albo następuje rozwój nieruchomej komórki aplanogamety (np. komórki jajowej).

Łączenie się gamet w zygotę jest odwróceniem gametogenezy. Następuje najpierw cytogamia, a następnie, z różnym czasem opóźnienia, kariogamia.

Rozwój zygoty może mieć różny przebieg. Zygota może funkcjonować jako sporangium lub może rozwijać się od razu w plechy typu poli- lub cenobla-stycznego nowego pokolenia.

1.2.6.2.    ZAPŁODNIENIE

W długim procesie ewolucyjnym doszło do wytworzenia bardzo różnorodnych postaci gametangium, gamet oraz różnorodnych sposobów łączenia się gamet w zygoty (rys. 11). Różnorodność ta wynika z dostosowania gametangiów i gamet do spełnienia podstawowego procesu, jakim jest krzyżowa