8796961006

Przyczyną tworzenia się złuszczeń może byc ponadto zjawisko inwersji tlenków żelaza. Podczas zmian temperatury i atmosfery możliwe są zmiany stopnia utlenienia żelaza zawartego w wyrobach. Stosunek Fe+^] do Fe⁺² obniża się ze wzrostem temperatury lub spadkiem prężności tlenu, rośnie natomiast w sytuacji odwrotnej. W pierwszym przypadku Fe przechodzi z fazy spinelowej do fazy tlenkowej czemu towarzyszy wzrost objętości. W drugim przypadku odwrotne zjawisko połączone jest ze zmniejszeniem objętości, ale w mniejszym stopniu niż poprzednie rozszerzanie. Tak więc przy dużej ilości cykli zmian temperatury lub atmosfery następuje spęcznienie tworzywa, tekstura jego rozluźnia się i powstają naprężenia prowadzące do złuszczeń.

Istnieje jeszcze jedna hipoteza [17] złuszczeń, oparta o zjawisko koalescencji por. polegające na wzroście por dużych kosztem por małych, a realizowanym za pomocą mechanizmu dyfuzyjnego, pory takie wychodząc na powierzchnię powodują powstanie szczelin, które po rozprzestrzenieniu się powodują odpadanie kawałków wyrobów.

* Drugim mechanizmem zużywania się wyrobów zasadowych w sklepieniach jest obłapianie spowodowane korozyjnym oddziaływaniem agresywnych topników z przestrzeniu roboczej pieca, powodującym powstawanie latwotopliwej fazy ciekłej, która niejako rozpuszcza tworzywo wyrobów. Mechanizm ten wydaje się mieć znaczenie drugorzędne w przypadku wyższej jakości wyrobów zasadowych. Potwierdzają to obserwacje praktyczne, a także specjalnie przeprowadzone badania przy użyciu izotopów promieniotwórczych [18], W badaniach tych stwierdzono, że zasadowe sklepienia zużywają się aż w 70% poprzez łuszczenie i tylko w 30^0 poprzez obłapianie korozyjne wyrobów.

Literatura

1.    Trtnfcs W.: Industrial furnaces. London 1956, s. 304.

2.    Piątkowski W.: Zesz. Nauk. AGH, nr 485, Kraków. 1974, s. 47.

3.    Modern Refractory Practice, Harbison- Walker Re-fract. Co. Clevcland 1961, s. 222.

4.    Schacht C.A., Hrtbar J.A.: Am. Ceram. Soc. Buli. v. 53, 1974, nr 7, s. 528.

5.    Piech J.; Rozszerzalność cieplna zasadowych wyro-* bów ogniotrwałych i jej konsekwencje w pracy

obmurzy na przykładzie sklepień pieców marte-nowskich. Praca dokt. AGH Kraków 1977.

6.    Basjas I. P., Farafonow G. A., Małyszkin Ju. K.: Ognieupory, 1971, nr 9, s. 28.

7.    Thomson G. M., Dames W.: Trans. Brit. Ceram. Soc. 1969, nr 6, s. 269.

8.    Kowszar M. A., Dobrochoton A. A., Kopten/co E.A.: Ognieupory, 1969, nr 11, s. 29.

9. Kowszar M. A.: Ognieupory, 1965, nr 11, s. 15.

10. Kowszar M. A.: Ognieupory, 1965, nr 3, s. 28.

11.    Winarskij M. S._t Rzadau W. T._r Kułak Ju. A.: Ma-tiematiczeskaja statistika w czornoj mctałłurgii. Kijów 1973, s. 109.

12.    Frenkiel A. S. i inni; Sbomik Naucz. Tr. WNIIO. 1956, s. 24.

13.    Kowszar M. A. i inni: Ognieupory, 1964, nr 8, s. 367.

14.    Dennis W. H.: Rofract. J., 1960, nr 6, s. 177.

15.    Burst J. F., Spieckerman J. A.; Chem. Eng., v 31. 1967, s. 85.

16.    Jackson B., Laminę J.; Trans. Brit. Ceram. Soc., 1969, nr 1, s. 21.

17.    Sfriełow K. K.: Ognieupory, 1065, nr 10, s. 23.

18.    Basjas I. P., Farafonow G. A., Tilk G. T.: Stal, 1971, nr 7, s. 608.

Mgr inż. WANDA WOLEK Doc. dr inż. MIECZYSŁAW DROŻDŻ Dr inż. JERZY CZECHOWSKI Instytut Materiałów Ogniotrwałych

Badania mikrostruktury zaczynów cementów glinowych

o różnym przebiegu procesu hydratacji

Wieloletnie obserwacje właściwości i pracy betonów ogniotrwałych wiązanych cementami glinowymi w różnych warunkach wykazały daże zróżnicowanie zachowania się betonów, które nie zawsze można przypisać zmianom składu surowców czy warunków pracy. Podjęte w związku z tym szeroko zakrojone badania wpływu procesu hydratacji cementów glinowych na własności betonów [1] objęły również badania mikrostruktury hydratów cementów glinowych. Celem tych badań było określenie różnic mikrostruktury zaczynów cementów glinowych zależnie od stopnia hydratacji zaczynu i przebiegu procesu hydratacji, co pozwoli na lepszą interpretację zmiennych własności betonów opartych na cementach glinowych hydratyzowanych w różnych warunkach. Badania prowadzono na zaczynach cementów glinowych, by uniknąć maskującego działania kruszywa w betonie.

Mikrostrukturze zaczynów cementów glinowych nie poświęcono dotychczas wielu badań. Najczęściej występujące w zaczynach hydraty cementów glinowych mają wg Taylora [2] następującą budowę;

CAH_ł0 * — heksagonalną, bardzo drobno rozproszoną —■ zgniecione lub zwinięte blaszki, heksagonalne grania-stosłupy;

C*AH₈, C,AHh, C₄AH_i9. karbogliniany — heksagonalną. heksagonalne płytki;

C₃AH_# regularną, trapezoedry i inne bryły o budo-wicj regularnej:

*) W opracowaniu zastosowana następujące skróty: C = CaO, A-AłjO,. H-H.O, S*SiO_:.