Kompedium wiedzy angielskiej1

my car    our car

your car    your car

his,her,its car their car

minę

yours

his, hers, its

ours

yours

theirs

Wskazujące

i.poj.

I.poj.

ka można czasami użyć przedimka okr.: I got a letter today. The/This letter is very important. Zaimki wskaż, mogą zastępować powtarzający się rzeczownik - najczęściej w połączeniu z zastępczym one, l.mn. ones u rzecz, poucz I like this picture/these pictures better than that (one)/those (ones).

rzeczy, osoby    osoby, rzeczy ~

what co - o rzeczach which (of) kto. co. jaki, który jaki, który - o rzeczach pyta się o osoby _i osobach    i rzeczy z pewnej ilości_

Pytające

2^nd second    7^th    seventh    12^th    twelfth

3^rd third    8^th    eighth    13^th    thirteenth

4^th fourth    9^th    ninth    14^th    fourteenth

5^th fifth    10^th    tenth    15^th    fifteenth

ZAIMKI PRONOUNS

Zastępują w zdaniu rzeczowniki, niektóre mają charakter przymiot., mają znaczenie kontekstov/e lub b. ogólne. Osobowe forma w podmiocie:    11-    you    he    she    iF    we    you    they

forma w dopełnieniu i po przy im.: | me    you    him    her    it_US    yOU    them

Dzierżawcze

- niesamodzielne -przed rzecz., odpowiadają też poi. celownikowi zaimków zwrot, i osob. sobie, się, mi, mu

He took his car. On wziął sobie samochód. He returned my book to me.

On mi oddał książkę, mój własny, twój własny wyraża się albo: my own car, albo: a car of my own, The house has a garden of its own.

- samodzielne - zawsze bez rzeczownika

It is not my car, it is hers, minę is in Warsaw. To nie jest mój samochód, to jest jej samochód, mój jest w Warszawie.

Nie jest możliwe połączenie a my car ale zawsze: a car of minę

Emfatyczne (sam, sama) i Zwrotne (się, sobie, siebie)

myself    ourseives    Stoją za wyrazem, który podkreślają I myself did it. -1 did it myself.

yourself    yourselves Zaimki zwrotne wyrażają dopełnienie, które oznacza tę samą osobę

him-,her-,itself themselves jak podmiot: He bought himself a book. Kupił sobię książkę, ale: He bought him a book. Kupił mu książkę.; też po przyimkach, np. for: He must judge for himself. On się musi sam zdecydować.; (all) by: samotny: I live by myself (alone), bez pomocy: I did it by myself. Ale w okoliczniku: Close the door after you. Pol. czasownikowi zwrotnemu często odpowiada czas. bez zaimka: to smile uśmiechać się. Opuszcza się z czas. oznaczającymi czynności codziennej pilęgnacji: shave, dress, wash.shower itp. Porównaj: I soon dried in the sun. Na słońcu wkrótce wyschnąłem, w odróżnieniu od czynności celowej: I dried myself. Osuszyłem się. Wzajemne - each other, one another They know each other/one another. Znają się./- jeden drugiego/ nawzajem)-, por. użycie zaimka zwrot. They know themselves. Znają się. (- sami siebie)

this :en    l.mn. these ci    wskazanie na bliższą osobę, przedmiot

that tamten, ów l.mn. those tamci, owi wskazanie na bardziej oddalone obiekty

Zamiast zaim

osoby

who kto - w podm. i dopełnieniu whose kogo, czyj - w dopełniaczu whom - w dopełnieniu po przyimku Uv/aga: W połączeniu z zaimkiem pyt. przyimek umieszcza się na końcu lub przed zaimkiem (forma whom): Who did you speak about? - About whom did you speak? O kim mówiłeś? What town do you live in? In what town do you live? W którym mieście mieszkasz? (Kolejne funkcje what: zob. zdania wykrzyknikov/e i względne.) Por. podmiotową i dopełń, funkcję who wyrażaną przez szyk: Who sent you there? Kto cię tam posłał? ale: Who did you send there? Kogo (^m dopełń.) tam posłałeś? Wzmocnienie -ever: Whoever told you that! Któż ci to powiedział! Względne

•    w zdaniach względnych przymiotnikowych: who (dla osób: który), forma dopełnieniowa (z przyim.) whom; which (dla rzeczy: który), ograniczające that (osoby/rzeczy: który); dzierżawcze whose (osoby/rzeczy), of which (którego). Przyimek umieszcza się przed zaimkeim lub po czas.: The cat which/who/that he is talking about. The cat about which/whom he is talking. Z that (przed którym nie pisze się przecinka) przyimek tylko po czasowniku. Użycie zaimka względnego dzierżawczego: His dog, whose fur is black, likes bones. His dog, the colour of which is black, likes bones. Funkcję zaimka względnego spełnia też as po not such i the same: We have the same trouble as you had.

•    w zdaniach względnych rzeczownikowych: what, whoever kto-, whichever który-, whatever cokolwiek

Nieokreślone    (zob. też składnia)

ogólne: every (everybody, eyeryone) każdy, everything wszystko bez v/yjątku, everything wszystko, each każdy pojedynczo, all wszyscy, both obaj; ęgzystęnpj&ljię.: SOme niektóre, someone, somebody ktoś, SOmething w pozyt. zdaniu oznajm., (też w zdaniu pytającym w oczekiwaniu odpowiedzi pozyt.: Will you have SOme morę tea?), any jakiś anyone, anybody ktoś. anything coś w pytaniu Do you have any money/anything?, żaden, nikt w zdaniu przeczącym i v/arunk. Wedon’t have any money/anything.; którykolwiek, cokolwiek w pozyt. zdaniu oznajm. Any student can leam it. You can bring anything., either jeden lub drugi; przeczące: no, nonę żaden, neither żaden z dwu, nobody, no-one nikt; wielkiej/małej ilości: many dużo, few mało, a few kilka, parę (z rzecz, policz.), much dużo, little mało, a llttle trochę (z rzecz, nicpolicz.): pozp.$tąłę: zastępcze one zamiast rzecz, policz., po przymiot, lub zaimkach wskaż. (l.mn. ones), I have a red car and Bob has ablue/this one., w znaczeniu Jakiś" Can you give me one/(l.mn.) some?, one jak ogólny podmiot człowiek" (dopełniacz one’s. zwrot., wzmóc, forma oneself), Other w I.poj.: another, one/my other inny, jeszcze jeden, other l.mn. w przydawcc, others inny w l.mn. bez rzecz., z rodzajnikiem okr.: the other drugi, the other (cars), the others inni bez rzecz., several kilka, enough dość, else inny, jeszcze za zaimkami nieokr. i pytaj.: nobody/someone/ something/somewhere else nikt/ ktoś inny itd., else inaczej samodzielnie (Hurry up, or else... Pośpiesz się, bo inacąej...)

LICZEBNIKI NUMERALS

GłÓWNE
;1 one	6	six	11 eleven	16 sixteen	21 twenty-One zmvsze myślniki	158 a/one hundred
2 two	7	seven	12 twelve	17 seventeen	30 thirty	and fifty-eight
3 three	8	eight	13thirteen 18eighteen		40 forty	2361 two thousand
4 four	9	nine	14 fourteen 19 nineteen		50 fifty	three hundred
;5 five	10	ten	15 fifteen	20 twenty	101 a/one hundred and one	and sixty-one

0 w GB: nought [no:t] cyfra, zero [ziarnu] temperatura, nauka, [au] numer tel., konta, nil piłka nożna. love tenis ■1,000,000 a million, 1,000,000.000 a billion, 10¹² a trillion

Każdą grupę trzycyfrową oddziela się przecinkiem (1,222,444), kropkę w liczbach dziesiętnych czyta się point, cyfry następują pojedynczo: 2.16 two point one six. Telefon: 608831 six-oh-double eight-three-one Porządkowe Niekt. użycie liczebników: Charles IV (the fourth), room 111 one-eleven. page 62 sixty-two. |l^st/st first 6^ sixth 11*^h eleventh 16^th sixteenth 21^st twenty-first 70^th seventieth

17^th seventeenth    30^th    thirtieth    80^th    eightieth

18^th eighteenth    40^th    fortieth    90^th    ninetieth

19^th nineteenth    50^th    fiftieth    100^th    one hundredth

20^lh twentieth    60^th    sixtieth    1000^tr1    one thousandth

first(ly) po pierwsze lata 60 the sixties też the (19)60s, the 1800s = all the years of the century. second(ly) po drugie itd Uv/aga: There are thousands of people there. The project costs millions of dollars. Wyliczenia once raz, twice dwa razy, three times trzy razy, times = polskie razy (many times...) for the first/last time po raz pierwszy/ostatni; single pojedynczy, double/twofold dwukrotny/ie, podwójny, triple/threefold itd. (za double, triple następuje rodź. okr.: doubje the price dwukrotność ceny) Ułamki 1/2 one half, 2/3 two thirds, 1/4 one quarter (fourth) Pieniądze £3.65 three pounds 48/3 fourty-eight over three, a+b/c-b a plus b over c minus bls/xty-//Ve; 5p five pence/[pi:]

2² two squared/two to the 2nd power, 2³ two cubed/two to the 3rd power, km² square km Rozmiary 4x6 four by six Stosunek w stosunku 3:5 = (have a) ratio of 3 to 5 \ 9 square root of nine 1+2 = 3 one and/plus two is/equals three    2x4 = 8 two times four is eight

4-3 = 1 four minus three is one    6:2 = 3 six divided by two is three

Data 30(th) April 1998 the thirtieth of April nineteen ninety-eight, April 30 April the thirtieth 12/4/1998 GB dzień/miesiąc/rok, US m./d./r., A.D. Anno Domini naszej ery, B.C. before Christ p. n. e. Określanie czasu What time is it? What’s the time? godziny przedpołudniowe a.mpopoł. p.m. 3:10 godz. It’s ten (minutes) past three a.m./p.m. 3:45 lt’s a quarter to (US też of) four. 3:15    lt’s a quarter past (US też after) three. 3:55 lt’s five to four.

3:30    lt’s half past three. Rozkłady jazdy: The train leaves at 22.36. (twenty-two thirty-six)

At what time? O której godzinie? I’M come at six (o'clock), on Friday, at the weekend, each/every day, next week, in two weeks, in May, in summer. Przyjdę o szóstej (godzinie), w piątek, w weekend, każdego dnia, w przyszłym tygodniu, za dwa tygodnie, w maju, latem. HeTI come on the 8th/on 2nd June 2002 (two thousand and two). On przyjdzie ósmego/ 2 VI2002. In the morning, at noon, in the afternoon, in the evening, at night nocą, on the first of May, on May the first

CZASOWNIKI VERBS

I.    Posiłkowe

nie mają własnego znaczenia, za ich pomocą tworzy się pytanie i przeczenie, mogą zastępować całą

grupę orzeczenia; używane jako czas. główne, ewentualnie modalne i łączniki (to be).

to be - czas ter.: I am. he/she/it is, you/we/they are;skróć, formy: Pm, he’s. you’re;prz.: am/is/are not

-    cz.przeszły: l/he/she/it was, you/we/they were; skróć, formy prz.: Isn’t, aren’t, wasn't, weren't

-    imiesl. cz. ter.: belng; imiesi. cz.przesz!.: been (pytanie, prz.: zob. czas ciągły (Continuous) czas. głównych)

Funkcje - czas. posiłkowy: tworzy formy czasów ciągłych (Continuous) i stronę bierną: What are you

doing? Co robisz? (teraz) Wasn’t he invited? On nie został zaproszony?

-    główny: oznacza istnieć, znajdować się I think, therefore I am. He is at home. On jest w domu.

-    łącznik: łączy podmiot z orzecznikiem (cechą, klasą) He is clever/a pupil. On jest mądry/uczniem.

-    modalny: wyraża czynność konieczną, możliwą lub zamierzaną w konstrukcji to be + bezok. z to I am to go there. Mam (Muszę) tam iść

to have - czas ter.: l/you/we/they have, he/she/it has; skróć, formy: you’ve, he’s; prz.: have/has not

-    cz. przeszły: l/you/he/we itd. had; skróć, formy prz.: haven’t, hasn’t, hadn’t; imiesl.cz. ter.: having; imiesł. cz. przesz!.: had

Funkcje - czas. posiłkowy: tworzy formy Perfect czasów (zob. czas. główne), bezokolicznik czasu przeszłego oraz ing-formę (to have asked, having asked);

-    modalny: opisowo „musieć" We have to/don’t have to wait Musimy/Nic musimy czekać. Did he have to wait? Czy musiał czekać? i „lepiej, ażeby" You had better be going (lub You’d better). Lepiej, żebyś poszedł.

-    główny: oznacza „mieć", w pytaniu i przeczeniu zachowuje się bądź jak czas. posiłkowy (Have you any money?, I have not any money.; oficjalne) bądź jak pozostałe czas. główne (Do you have any money? I don’t have any money. - US, teraz też GB), zwł. jeżeli wyraża wielokrotność i czynnościowość (Do you often have yisitors? When do you have lunch?). Częsta jest forma opisowa have got (Have you got time? I haven’t got any money. - potoczne)

-    ma też znaczenie kauzatywne: He had it done. Dał/Kazał to zrobić.

to do - czas ter.: l/you/we itd. do, he/she/it does [daz]-Jmiesf.cz. ter.: doing; imiesl.cz.przesz!.: done •cz.przeszły: did: skróć, formy: don’t [daunt], doesn’t [daznt], didn’t (w funkcji czas. posil, tylko formy ter. i przeszłe) Funkcje - czas. posiłkowy: tworzy pytanie i przeczenie prostego czasu ter. i przeszłego czas. głównych Do/did you smoke? Czy pan pali/ł? He doesn’t/didn’t drink. On nie pije/nie pił. Oprócz zastępowania grupy orzeczeniowej w odpowiedziach Doesn’t/Didn’t he care? Czy mu to nie przeszkadza /ło? Yes, he does /did. No. he doesn't/didn’t. Neither does/did she. i tzw. Ouestion Tags (You like coffee, don’t you?) wyraża nacisk They do/did know it. Oni to przecież wiedzą/wiedzieli. Do sit down!

-    główny do (robić): nie różni się od pozostałych czas. głów. What do you do on Sundays?

II.    Modalne

właściwe: can/could, may/might, must, will/would, shall/should, mają tylko formy określone (ter., przeszł., must tylko ter.), nie używają -s w 3os.l.poj., łączą się z bezokolicznikem bez to, same tworzą pytanie (przez inwersję) i przeczenie, zastępują całe zdanie; poboczne: dare/dared, need, ought to, used to; brakujące formy zastępują formy opisowe: have to, be able to, be allowed to, be obliged/bound to, would rather/sooner i in.; had better i be to zob. CZAS. POSIŁKOWE.

Can prz.: cannot, can’t, czas przeszły, tryb war.: could • zdolność He can/could run fast. On umie/ umiał szybko biegać. • umiejętność She can/could cook. Umie/Umiała gotować. • możliwość It can happen. Może się to (teor.) zdarzyć. • żądanie Can you help me? • pozwolenie, zakaz You can/can’t go. Możesz/Nie możesz iść. • aktualny proces postrzegania (zamiast formy ciągłej) I can see him. Widzę go. • nieprawdopodobieństwo That can't be true! To nie może być prawdą! • wątpliwość Can/Could he be joking? Czy to możliwe, że on żartuje? • can’t/couldn’t + bezok. przeszły wyraża nieprawdopod. w przeszł. He can’t have done it.On tego na pewno nie zrobił, could + bezok. przeszły nie zrealizowana czynność w przeszł. He could have done it. On to mógł zrobić (ale nie zrobił). Formy opisowe: be able to dla czasu ter., przyszł., przeszł., perf. He is/will be/was/has been/had been able to come. On może/będzie mógł/mógł przyjść.; manage to dla udanej czynności w przeszł. He managed to find it. Udało mu się to znaleźć.

may prz.: must not, mustn’t, may not książk.,tryb. war.: might • pozwolenie, zakaz You may/mustn’t go. Możesz/ Nie możesz iść. • pytanie o pozwolenie May I go? Czy mogę odejść? • możliwość It may happen. Możliwe, że to się zdarzy. It might/could happen. Mogłoby się to zdarzyć. • życzenie May you both be happy. Żebyście byli obaj zdrowi.

•    may/might + bezok. przeszły wyraża możliwość w przeszł. He may/might have seen it. Możliwe, że on to widział. Formy opisowe: be allowed/permitted to wyraża pozwolenie (zakaz) We were (not) allowed to smoke. (Nie) wolno nam palić.

must prz.: need not, needn’t • obowiązek, konieczność You must/needn't come. Musisz/Nie musisz przyjść. • pewność You must be Tom. Ty musisz być/Ty na pewno jesteś Tom. • must + bezok. przeszły: bardzo prawdopodobna czynn. w przeszł. He must have done it. On to musiał zrobić. On to na pewno zrobił. Formy opisowe: have to He doesn’t have to work. On nie musi pracować. Do you have to go? Czy musisz iść?; He didn't have to do it. On tego nie musiał robić, (nie v/yraża, czy czynn. nastąpiła): por. modalne need not + bezok. przeszły bez to He needn’t have done it. On tego nie musiał zrobić, (ale zrobił: czynn. zreałizovrana, ale nie koneiczna): be obliged to być zobowiązany, be bound to z pewnością nastąpić lt's bound to happen. Na pewno się to zdarzy., be forced/compelled to zostać zmuszonym will skróć, prz.: won’t • czynn. przyszł. (zob. Czasów, główne) • czynn. oczekiwana That will be the postman. To będzie listonosz. • chęć /brak chęci He won’t/will let me go. On mnie puści/nie puści. • polecenie You will do it! Zrobisz to! • grzeczne żądanie Will you sit down. Proszę usiąść. • brak funkcjonowania The door won't open. Drzwi nie da się otworzyć. • niezadowolenie mówiącego He will repeat it, even if it's not true. (On nie da spokoju i) powtarza to. mimo że to nieprawda. • częstotliwość He will talk for hours. Mówi całymi godzinami. • fakt Cork will float. Korek pływa. • will + bezok. prz.: dedukcja przeszł. czynn. He will have read it. Już to na pewno czytał. WOUldskróć, prz.: wouldn’t*tryb war. (zob. Czas. główne)^-żądanie, propozycja Would you mind... Czy masz coś przeciwko temu, iż... • powtarzana czynn., zwyczaj w przeszł. He would sit there each day. On tam siadywał co dzień. • brak chęci, funkcjonowania w przeszł. She wouldn’t stay. Ona nie chciała zostać. My car wouldn't start. Samochód nie dał się uruchomić. • życzenie mówiącego I wish you would stay. Obyś został (chciał zostać). • preferencja We would like/love to stay. Chętnie zostalibyśmy.; would rather/sooner I would rather stay. Wolałbym zostać., shall skróć.prz.: shan’t • obietnica, decyzja mówiącego You shall have it. Dostaniesz to. • instrukcja, polecenie one. The Contract shall remain valid for 12 months. Kontrakt jest ważny 12 miesięcy. • propozycja Shall I shut the door? Czy mam zamknąć drzwi? • czynn. przyszł. w 1 osobie (GB)

Should skróc.prz.. shouldn’t • czynn. wskazana You should do it. Powinieneś to zrobić. • prawdopodobna He should be there by now. Powinien tam już teraz być. • przypadkowa If you should find it. Gdybyś to może znalazł.

•    otic. po czas. żądania, propozycji (forma opis. koniunkt.) I propose we should leave. Proponuję, żebyśmy odeszli.

•    should + bezok. prz.: czynn. wskaż, przeszł. niezreal. We should have called them. Powinien był zadzwonić do nich. ought to skróc.prz.: oughtn’t to • czynn. wskaż, dosadniejsze niż should You ought to do it. Powinienieś to zrobić.

•    ought to + bezok. prz.: czynn. wskaż, przeszł. niezreal. He oughtn’t to have done it. Nie powinien był tego robić. USed to prz.: didn’t use to, used not to • czynn. przeszł. powtarzana We used to meet. Spotykaliśmy się. dare skróc.prz.: daren’t • odważyć się (zwł. w przeczeniu i pytaniu) He daren't/dared not ask. Nie odważy/ Nie odważył się zapytać. How dare you ask. Jak śmiesz pytać. He said he darent ask.

III.    Główne

czas. regularne mają cztery formy (nieregularne aż pięć - zob. tablicę): ask (bezok., czas ter., tryb rozk.), asks (3os.cz.ter.), asked (czas przeszły, imiesł. cz. przeszł.), asking (imesł.cz.ter.). Obok form prostych tworzą formy złożone (czas. posiłkowy/modalny + główny), które wyrażają pytanie, przeczenie, czasy ciągłe (Continuous) i perf. oraz formy wzmocnione (z do).

Wymowa i pisownia form: forma na -(e)s 3os. I. poj. - zob. I. mn. rzeczowników.

•    końcówkę -ed wymawia się [t] asked po spółgłoskach bezdźwięcznych, [d] lived po spółgłoskach dźwięcznych, [id] wanted po t,d; pisane -y przed końcówką -ed zmienia się w -i-, jeżeli poprzedza spółgłoska carry - carried, po samogłosce zostaje bez zmiany play - played; spółgłoska przed -ed podwaja się, jeżeli należy do zamkniętej, akcentowanej sylaby, w której jest samogłoska krótka i pisana jedną literą stop - stopped (ale stooped), refer - referred (ale differed); końcowe -I w GB zawsze podwojone travel- travelled; • przed -ing nie ma-e niemego hope - hoping, pozostałe jak w przypadku form na -ed.