KORAN4

Koran i sunna 149

dłuższe i charakteryzują się tematyką dotyczącą zagadnień państwowych i prawniczych. Ta dychotomia wiąże się ze zróżnicowanym charakterem działalności Mahometa w Mekce i Medynie. Niejednokrotnie poszczególne sury objawiane były w związku z konkretnymi wydarzeniami z życia Proroka, np. bitwa pod Badrem w 632 r. (III, 123), bitwa pod Uhudem w 635 r. (III, 155-174) czy słynna sprawa A’iszy z 627 r. (XXXIII, 37). Stąd rozwinęła się odrębna gałąź nauki muzułmańskiej, nazywana asbab an-nuzul, czyli „powody objawienia”. Już we wczesnym okresie islamu zaczęły pojawiać się opowieści o okolicznościach objawienia poszczególnych sur. Mają one często charakter legendarny, wiele z nich zostało włączonych do literatury egze-getycznej, stając się niejednokrotnie podstawą muzułmańskiej datacji sur. Zazwyczaj jednak dzieła te obejmują tylko część materiału koranicznego. Za pierwszy i wzorcowy tekst z tej dziedziny nauk okołokoranicznych uznawane jest dziełko Abu al-Hasana al-Wahidiego z Niszapuru (zm. 1076). Opowieści na ten temat mają rozmaitą objętość, czasem są bardzo krótkie, jak w przypadku sury CVI1 Al-Ma'un - Wspomożenie:

Oto słowa Boga: „Czy widziałeś tego, który za kłamstwo uważa religię?” Rzekli Mukatil i Al-Kalbi: sura ta została objawiona z powodu Al-Asa Ibn Wa’ila as-Sahmiego. Opowiadał zaś Ibn Dżarih: Abu Sufjan Ibn Harb co tydzień zarzynał dwa zwierzęta przeznaczone na ubój. Kiedyś przyszedł do niego sierota, prosząc o wsparcie, a ten uderzył go kijem; wtedy objawił Bóg Najwyższy: „Czy widziałeś tego, który za kłamstwo uważa religię? To jest ten, który z pogardą odpycha sierotę”.^2ft

Doktryna religijna islamu zawarta w Koranie obejmuje przede wszystkim wiarę w jedyność Boga (tauhid) i posłannictwo Muhammada (irisala), a także wiarę w życie przyszłe, zmartwychwstanie, sąd ostateczny i nagrodę lub karę po śmierci. Koran określa dogmaty islamu, przepisy dotyczące oddawania czci Bogu, przepisy obyczajowe oraz przepisy prawne (elementy prawa rodzinnego, karnego, cywilnego i spadkowego). Obejmuje wiele elementów staroarabskich, które przystosowane zostały do praktyki nowej religii, a także liczne wątki starotestamentowe i mniej liczne ewangeliczne, w tym przede wszystkim opowieści o prorokach, m.in. Abrahamie (arab. Ibrahim), Mojżeszu (arab. Musa), Salomonie (arab. Sulajman) i Jezusie (arab. Isa). Łańcuch profetyczny islamu rozpoczyna się od Adama, a kończy na Muhammadzie, który określany jest jako „Pieczęć Proroków” -Chatom an-Nabijjin. Koran stanowi jednocześnie jedno z podstawowych

26

Al-Wahidi an-Najsaburi, Kiiab asbab an-nuzul, Sajda-Bajrut 2004, s. 238.