lastscan153

miennego. Na poziom kursu danej waluty duży wpływ może wywrzeć także decyzja administracyjna władz danego państwa o zmianie jej parytetu lub interwencje podejmowane przez władze monetarne na międzynarodowych rynkach finansowych.

Z punktu widzenia oceny ryzyka walutowego istotne znaczenie mają:

■    intensywność wahań kursu danej waluty;

■    kształtowanie się jej trendu w przyszłości.

Intensywność wahań kursu jest zróżnicowana dla poszczególnych walut, co pozwala na zaklasyfikowanie ich do różnych grup, biorąc pod uyvagę przeciętny i/lub maksymalny przedział w^rahań. Intensywność wahań kursów walut wzrosła znacznie po 1973 r.. tzn. po zniesieniu systemu z Bretton Woods.

Podstawowymi typami kursów kształtowanych na rynku walutowym są kursy stałe i kursy płynne. Główna różnica między nimi polega na zakresie interwencji władz monetarnych w' celu ich ochrony. Zakres interwencji władz jest większy dla walut

0    kursach stałych, znacznie mniejszy dla walut o kursach płynnych. Intensywność wahań walut o poszczególnych typach kursów jest więc zróżnicowana, co pozwala na zorientowanie się co do stopnia zagrożenia ryzykiem walutowym. Analiza danych statystycznych dotyczących kształtowania się kursu w przeszłości dostarcza także informacji na temat rozmiarów ryzyka walutowego. Im większa niestabilność kursu w przeszłości, tym większe zagrożenie ryzykiem, ale również

1    większa szansa.

Zmiany kursu walutowego, podobnie jak w wypadku wahań stopy procentowej, oddziałują na obie strony bilansu i transakcje pozabilansowe. W zależności od tego, po jakiej stronie występuje większe zaangażowanie i jaki jest kierunek zmian kursu walutowego, wpływa to negatywnie lub pozytywnie na przychody banku.

W przypadku wzrostu kursu walutowego, tzn. gdy następuje deprecjacja (dewaluacja) waluty krajowej, to:

-    jeżeli aktywa w' obcej walucie przewyższają pasywa, występuje szansa,

-    jeżeli pasywa w obcej walucie przewyższają aktywa, występuje ryzyko.

W przypadku spadku kursu walutowego, tzn. gdy następuje aprecjacja (rewaluacja) waluty krajowej, to:

-    jeżeli aktywa w obcej walucie przewyższają pasywa, występuje ryzyko,

-    jeżeli pasywa w obcej walucie przewyższają aktywa, występuje szansa.

Przykład 1. Bank polski ma po stronie aktywów należności w wysokości 10 (XX) euro. odpowiadające przy kursie złotego do euro 4.00 kw'ocie 40 (XX) zł. Jeśli kurs euro do złotego spadnie o 5%. to wartość tych aktywów spadnie do 38 000 zł. Po stronic pasywów' bank ma zobowiązania w kwocie 8000 euro, odpowiadające 32 000 zł. Przy spadku kursu euro do złotego o 5% nastąpi spadek wartości tych pasywów o 1600 zł. Występująca po stronie aktywów strata zostanie więc częściowo zrekompensowana zyskiem po stronie pasywów. Całkowita strata z tytułu zmiany kursu wyniosłaby dla banku w tym wwpadku 400 zł. W przykładzie

tym bank miał nadwyżkę po stronie aktywów-, w sytuacji przeciwnej - tzn. przy nadwyżce po stronie pasywów - zmiana kursu miałaby pozytywny skutek.

Podstawowym elementem określającym rozmiary ryzyka walutowego, oprócz wahań kursu, jest wielkość nadwyżki w obcej walucie po stronie aktywów lub pasywów-, z uwzględnieniem pozycji pozabilansowych. Wielkość tej nadwyżki może służyć do pomiaru ryzyka walutowego. Nadwyżka po stronie aktywów lub pasywów, z uw zględnieniem pozycji pozabilansowych, określana jest także jako otwarta pozycja walutowa lub pozycja walutowa netto.

Przez pojęcie pozycji walutowej otwartej względem pojedynczej waluty obcej rozumie się saldo wartości wszystkich aktywów i pasywów wykazywanych w danej walucie, z uwzględnieniem kontraktów pozabilansowych obejmujących operacje kupna i sprzedaży tej waluty po określonym z góry- kursie. Odróżnia się przy tym:

-    pozycję walutową długą;

-    pozycję walutową krótką.

Bank zajmuje pozycję walutową długą, jeżeli wartość aktywów w obcej walucie przewyższa wartość pasywów w tej walucie, z uwzględnieniem pozycji pozabilansowych mających wpływ na pozycję walutową. Występuje wtedy przew aga należności w obcej walucie nad zobowiązaniami w tej walucie. Krótka pozycja walutowa z kolei to sytuacja, w- której wartość pasywów w obcej walucie przewyższa wartość aktywów w- tej walucie, z uwzględnieniem pozycji pozabilansowych mających wpływ na pozycję walutową. Bank zajmuje pozycję krótką wtedy, gdy zobowiązania są wyższe od należności w danej walucie obcej.

Wielkość ryzyka walutow ego można wówczas oszacow ać jako iloczyn:

ryzyko walutowe ~ otwarła pozycja walutowa xprocentowa zmiana kursu walutowego

Oprócz pozycji walutowej względem pojedynczej waluty obcej określa się także łącznie dla wszystkich walut tzw. łączną pozycję walutową, która może być definiowana jako różnica między sumą wartości wszystkich pozycji długich i krótkich w walutach obcych lub jako np. suma wartości bezw-zględnych wszystkich pozycji długich i krótkich w- walutach obcych. Przy ocenie wielkości ryzyka walutowego ma znaczenie zarówno pozycja walutowa względem pojedynczych walut, jak i łączna pozycja walutowa.

Pomiar ryzyka walutowego wymaga odpowiedniego zestawienia danych. Koniec/ ne jest wyodrębnienie wszystkich pozycji aktywów, pasywów i pozabilansowych w walutach obcych i następnie pogrupowanie ich z punktu widzenia rodzaju walut i terminu wymagalności/zapadalności.

Do pomiaru rozmiarów ryzyka w-alutowcgo mogą zostać wykorzystane modele symulacyjne. Modele te pozwalają na prześledzenie przyszłego rozwoju sytuacji i zagrożeń dla banku w zależności od różnych wariantów kształtowania się kursów walut, będących przedmiotem transakcji. W pierwszym etapie analizy można zorientować