Leger (1)

odpowiadającym konkretnym wymaganiom przeżycia grupy* osiedlenie się, racjonalne korzystanie z zasobów

3. Rozwijanie dychotomizującej świadomości świata . Świadomość ta pochodząca z codziennego doświadczenia legitymizuje je i ukierunkowuje zarazem.

Jeżeli można powiedzieć,że ich wszechświat stał się religijny to nie ze względu na sakralizację, ale poprzez odwoływanie się do licznych „świadków”, których hipotetyczna obecność uwierzytelniała bieżące doświadczenie. - powoływali się na mnichów którzy uratowali ducha Zachodu przed barbarzyńcami. Odwołanie się do tych świadków to pooJanie się na ojców', którzy wierzyli, więc wierzą i oni. Istotą nie jest tutaj sama treść tego w co się wierzy, ale inwencja - wytworzenie dzięki wyobraźni związku , który na przestrzeni dziejów ustanawia religijną przynależność do stanowionej przez nich grupy i łączących ich przekonań.

Można więc powiedzieć, że RELIGIA jestideologicznym. praktycznym i symbolicznym wyznacznikiem przez którego pryzmat jest tworzona, utrzymywana i rozwijana i kontrolowana (indywidualna i zbiorowa)świadomość przynależności do pewnej szczególnej linii wyznaniowej.

ROZDZIAŁ 2

Tradycja przeciw' nowoczesności

Dla nowoczesności charakterystyczny jest imperatyw zmiany.

Istotą tradycji jest uznany autorytet przeszłości w sprawach regulowania teraźniejszości. Tradycja nadaje przeszłości transcendentalny autorytet. Transcendencja ta wyraża się miedzy inny ni w niemożności ustalenia momentu początkowego.

Tradycją nazwiemy zbiór wyobrażeń, obrazów' teoretycznej j praktycznej wiedzy, zachowań, postaw itd. które społeczeństwo przyjmuje w imię koniecznej ciągłości między przeszłością a teraźniejszością Ciągłość musi być zdolna wcielać to czego wymaga teraźniejszość aż po innowacje i reinterpretacje.

Społeczne mechanizmy regulujące odniesienie do tradycji stanowią integralna^ część ogólnej dynamiki stosunków' społecznych, poprzez które społeczeństwo tworzy siebie i swoją historię wyklucza by tradycja bya tylko powierzaniem przeszłości w teraźniejszości.

Louis-Marie Chauvet:

•    tradycja stradycjopalizowana - zbiór podstawowych, raz na zawsze ustalonych punktów odniesienia (święte teksty, niezmienne rytuały i inne)

•    tradycja tradycjonalizująca - hermeneutyczny proces, w którym dana wspólnota ludzka odczytuje na nowo swe rytualne i uregulowane praktyki, opwieści o swej własnej historii, czy też teoretyczne opracowania przekazywane przez ustaloną tradycję.

Balandier:

•    Tradycjonalizm podstawowy - zmierza do zachowaniamaigłebiei zakorzeaioftyeh wartości, społecznych, kulturowych w’zorów' praktyk ; służy pewnej slałościj,temu co uważane jest za cechę konstytutywną człowieka i społecznego stosunkuzgodnie z kulturowym kodem, którego jest wytworem i sposobem zachowywania.

•    Tradycjonalizm formalny -wyklucza poprzedni, wykorzystuje zachowang-formy. których treść została zmodyfikowana; powołuje pewną ciągłość cech zewnętrznych ale służy nowym celom, towarzyszy ruchowi zachowując jednocześnie związek z przeszłościąT'^

•    Pseudo-tradycjonalizm odpowiada pewnej tradycji, której nadano nowy kształt, pojawia się w okresach, w których ruch nabiera szybszego tempa i wywołuje wielkie

i •

! i

:    istoty rozumnej do tworzenia świata, w którym żyje. Racjonalny imperatyw, nierozłączny z

afirmacją autonomii podmiotu w stosunku do wszelkiej zewtnętrzności lub odmienności narzucającej mu swe wiary i czyny, stopniowo pozbawił odniesienie do mocy nadprzyrodzonych wszelkiego prawdopodobieństwa. To odniesienie wykazywało jednak i    transcendentny charakter i absolutna władzę instytucji wierzenia, poprzez która moc ta miała

się wyrażać.

Nowoczesność zburzyła tradycyjne systemy wierze i a, jednak nie wyparła samego wierzenia. Wyraża się ono w sposób zindywidualizowany, subiektywny, rozproszony i przekształca się w ;    wielość kombinacji i układów znaczeń, które jednoski wypracowują w sposób coraz bardziej

!    niezależny od kontroli instytucji wierzenia (szczególnie instytucji religijnych). Jest to

oczywiście niezależność względna , bo ograniczona determinantami ekonomicznymi, społecznymi i kulturowymi, które ciążą na symbol i cznj aktywności jednostek

Dzięki pojęciu metaforyzacji bardzo precyzyjnie możemy opisać przebieg podwójnego ,    procesu homogenizacji i rozproszenia.

Religie historyczne stają się punktem odniesienia dla religii świeckich , które je zastępują symbolicznie reinterpretując ich treści. Tym samym religie świeckie stają się ze swej strony punktem odniesienia dla religii historycznych, które się różnorodnie reorganizują i zrównują do poziomu symbolicznego tych pierwszych, „eufemizując" ich odniesienie do interwencji nadprzyrodzonych.

.    Połączone procesy racjonalizacji i indywidualizacji nadają nowoczesnemu wszechświatowi

wierzenia właściwą mu płynność, którą doskonale obrazuje odwracalność metafory'.

Religia jako rodzaj wierzenia: przykład apokaliptyki reo-rolników.

Rzeczywistość nowoczesna jest bardzo płynna, przenikjaa się w niej różne wartości, stąd możliwe jest dokonywanie różnych synkrctyzmów. Uchwycenie socjologicznej definicji religii będzie możliwe, jeśli spojrzymy na to jak na proces a nie jak na twór.

Należy uznać, że wierznie religijne nie odsyła ani do poszczególnych przedmiotów⁷ wiary, ani do specyficznych praktyk społecznych, ani nawet do oryginalnych wyobrażeń świata, ale może być użytecznie zdefiniowane (w sposób oczywiście idealno-typiczny) - jako szczególny rodzaj organizacji i funkcjonowania wierzenia.

Nie można mówić o religii, jeśli nie ma odwołania, iv oparciu o akt wierzenia do autorytetu tradycji.

Ważna hipoteza, do której punktem wyjścia były badania prowadzone wspólnie z Bemarde Hervieu nad wymarzonymi i praktykowanymi utopiami „neo-rolników”

Badania prowadzone w latach 1972-76 dotyczyły w spólnotowych eksperymentów młodych mieszkańców miast wywodzących się ze średnich warstw inteligencji, którzy wyjechali w opustoszone regiony Francji by tam hodować kozy i pszczoły. Swoje przedsięwzięcie traktowali jak „akcję-przetrwanie” - reakcję na nadchodzące globalne kryzysy. Grupy te bardzo szybko przechodziły od ekologicznego katastrofizmu do wizji nowego świata,-którego odkrycie i antycypację stanowiły ich misję. Można było mówić w tym wypadku o apokaliptyźmie. 3 etapy tego procesu:

1.    przejście od katastroficznego dyskursu ekologicznego do praktycznych poszukiwań autonomicznego przetrwania- eksperymentowanie ze sposobem życia

2.    opracowanie etyki wstrzemięźliwości, usprawiedliwiającej ograniczenia autonomii

jg^nostki',' stopniowo'zastępuje początkowe,^-dość niesprecyzowane odniesienie do----

,,praw natury” - nie chodzi już tylko o prymitywną prostotę ale o wytworzenie norm