Leger (1)

odpowiadającym konkretnym wymaganiom przeżycia grupy- osiedlenie się, racjonalne korzystanie z zasobów

3. Rozwijanie dycbotomiżującej świadomości świata . Świadomość ta pochodząca z codziennego doświadczenia legitymizuje je i ukierunkowuje zarazem.

Jeżeli można powiedziecie ich wszechświat stal się religijny to nie ze względu na sakralizację, ale poprzez odwoływanie się do licznych „świadków”, których hipotetyczna obecność uwierzytelniała bieżące doświadczenie. - powoływali się na mnichów którzy uratowali ducha Zachodu przed barbarzyńcami. Odwołanie się do tych świadków to poolanie się na ojców', którzy wierzyli, więc wierzą i oni. Istotą nie jest tutaj sama treść tego w co się wierzy, ale inwencja - wytworzenie dzięki wyobraźni związku , który na przestrzeni dziejów ustanawia religijną przynależność do stanowionej przez nich grupy i łączących ich przekonań.

Można więc powiedzieć, że RELIGIA jestideologicznym, praktycznym i symbolicznym wyznacznikiem przez którego pryzmat jest rworzona, utrzymywana i rozwijana i kontrolowana (indywidualna i zbiorowa)świadomość przynależności do pewnej szczególnej linii wyznaniowej.

ROZDZIAŁ 2

Tradycja przeciw' nowoczesności

Dla nowoczesności charakterystyczny jest imperatyw zmiany.

Istotą tradycji jest uznany autorytet przeszłości w sprawach regulowania teraźniejszości. Tradycja nadaje przeszłości transcendentalny autorytet. Transcendencja ta wyraża się miedzy innymi w niemożności ustalenia momentu początkowego.

Tradycją nazwiemy zbiór wyobrażeń, obrazów', teoretycznej i praktycznej wiedzy, zachowań, postaw itd. które społeczeństw o przy jmuje w imię koniecznej ciągłości między przeszłością a teraźniejszością Ciągłość musi być zdolna wcielać to czego wymaga teraźniejszość aż po innowacje i reinteipretacje.

Społeczne mechanizmy regulujące odniesienie do tradycji stanowią integralną część ogólnej dynamiki stosunków' społecznych, poprzez które społeczeństwa tworzy siebie i sw’oją historię wyklucza by tradycja bya tylko powtarzaniem przeszłości w teraźniejszości.

Louis-Marie Chauvet:

•    tradycja stradycjonalizowana - zbiór podstawowych, raz na zawsze ustalonych punktów odniesienia (święte teksty', niezmienne rytuały i inne)

•    tradycja tradycjonalizująca - hermeneutyczny proces, w którym dana wspólnota ludzka odczytuje na nowo swe rytualne i uregulowane praktyki, opwieści o swej własnej historii, czy też teoretyczne opracowania przekazywane przez ustaloną tradycję.

Balandier:

•    Tradycjonalizm podstawowy - zmierza do zachowania^naiglebie? zakoizewesyeh wartości, społecznych, kulturowych wzorów praktyk ; służy pewnej stał o ściętemu co uważane jest za cechę konstytutywną człowieka i społecznego stosunTtTzgodnie z kulturowym kodem, którego jest wytworem i sposobem zachowywania.

•    Tradycjonalizm formalny -tytyklucza poprzedni, wykorzystuje zachnwaneJhnny. których treść została zmodyfikowana; powołuje pewną ciągłość cech zewnętrznych ale służy nowym celom, towarzyszy ruchowi zachowując jednocześnie związek z przeszłoścfą."""

» Pseudo-tradycjonalizm odpowiada pewnej tradycji, której nadano nowy kształt, pojawja się w okresach, w których ruch nabiera szybszego tempa i wywołuje wielkie

i ■

!'

;'    istoty rozumnej do tworzenia świata, w którym tyje. Racjonalny imperatyw, nierozłączny z

afirmacją autonomii podmiotu w stosunku do wszelkiej zewnętrzności lub odmienności narzucającej mu swe wiary i czyny, stopniowo pozbawił odniesienie do mocy nadprzyrodzonych wszelkiego prawdopodobieństwa. To odniesienie wykazywało jednak ;    transcendentny charakter i absolutna władzę instytucji wierzenia, poprzez która moc ta miała

się wyrażać.

Nowoczesność zburzyła tradycyjne systemy wierzeia, jednak nie wyparła samego wierzenia. Wyraża się ono w sposób zindywidualizowany, subiektywny, rozproszony i przekształca się w ;    wielość kombinacji i układów znaczeń, które jednoski wypracowują w sposób coraz bardziej

i    niezależny od kontroli instytucji wierzenia (szczególnie instytucji religijnych). Jest to

1    oczywiście niezależność względna , bo ograniczona determinantami ekonomicznymi,

społecznymi i kulturowymi, które ciążą na symbolicznj aktywności jednostek

Dzięki pojęciu metaforyzacji bardzo precyzyjnie możemy opisać przebieg podwójnego ,    procesu homogenizacji i rozproszenia.

Religie historyczne stają się punktem odniesienia dla religii świeckich , które je zastępują symbolicznie reinterpretując ich treści. Tym samym religie świeckie stają się ze swej strony punktem odniesienia dla religii historycznych, które się różnorodnie reorganizują i zrównują do poziomu symbolicznego tych pierwszych, ..eufemiżujac” ich odniesienie do interwencji nadprzyrodzonych.

Połączone procesy racjonalizacji i indywidualizacji nadają nowoczesnemu wszechświatowi wierzenia właściwą mu płynność, którą doskonale obrazuje odwracalność metafory.

i i

. j    Religiajako rodzaj wierzenia: przykład apokaliptyki r.eo-rolników.

, 1    Rzeczywistość nowoczesna jest bardzo płynna, przenikjaa się w niej różne wartości, stąd

możliwe jest dokonywanie różnych synkretyzmów. Uchwycenie socjologicznej definicji i    religii będzie możliwe, jeśli spojrzymy na to jak na proces a nie jak na twór.

;    Należy uznać, że wierznie religijne nie odsyła ani do poszczególnych przedmiotów wiary, ani

do specyficznych praktyk społecznych, ani nawet do oryginalnych wyobrażeń świata, ale może być użytecznie zdefiniowane (w sposób oczywiście idealno-typiczny) - jako szczególny rodzaj organizacji i funkcjonowania wierzenia.

*    Nie można mówić o religii, jeśli nie ma odwołania, w oparciu o akt wierzenia do

autorytetu tradycji.

Ważna hipoteza, do której punktem wyjścia były badania prowadzone wspólnie z Bemarde Hervieu nad wymarzonymi i praktykowanymi utopiami ,,neo-rolników”

Badania prowadzone w latach 1972-76 dotyczyły w spólnotowych eksperymentów młodych mieszkańców miast wywodzących się ze średnich warstw inteligencji, którzy wyjechali w opustoszone regiony Francji by tam hodować kozy i pszczoły. Swoje przedsięwzięcie “ ' '    traktowali jak „akcję-przetrwanie” - reakcję na nadchodzące globalne kryzysy. Grupy te

bardzo szybko przechodziły od ekologicznego katastrofizmu do wizji nowego świata,-którego odkrycie i antycypację stanowiły ich misję. Można było mówić w tym wypadku o ,y    apokaliptyimie. 3 etapy tego procesu:

Fj    1. przejście od katastroficznego dyskursu ekologicznego do praktycznych poszukiwań

autonomicznego przetrwania - eksperymentow anie ze sposobem tycia tyj    2. opracowanie etyki wstrzemięźliwości, usprawiedliwiającej ograniczenia autonomii

;    jtydnóstki',"'stopniowo zastępuje początkowe,-dośćniesprecyzowane odniesienie do------

ty    ,.praw natury” - nie chodzi już tylko o prymitywną prostotę ale o wytworzenie norm