logiczna analiza wypowiedzi 4

12 I. LOGICZNA ANALIZA WYPOWIEDZI

29.    Osobom zatrudnianym w samorządach brak kompetencji oraz twórczego podejścia do pragmatyki służbowej.

30.    Nie stworzy się nowoczesnego społeczeństwa bez respektowania ogólnie przyjętych wartości humanistycznych.

31.    Niektóre kraje równikowe nie zostały uprzemysłowione, przy czym żaden z nich nie przeprowadził reformy agrarnej.

32-. Antykoncepcja narusza etyczną strukturę związku małżeńskiego.

33.    Są tacy, co nie rozumieją, że nie sposób połączyć chrześcijańskiego uniwersalizmu z bezkrytycznym stosunkiem do sarmackiej obęry.

34.    Ludzie są wszędzie tacy sami.

35.    Rezygnując z przeszłości, rezygnujemy z kultury, rezygnujemy z siebie.

C. Twierdzenie a sugerowanie

To, CO mówimy wprost, jest jedynie wierzchołkiem góry lodowej

Alfred Gawroński

Ważnym elementem logicznej analizy wypowiedzi jest odróżnianie tego, co się explicite twierdzi, od tego, co się jedynie sugeruje¹'. Często mówiąc bądź pisząc pozwalamy odbiorcy „dośpiewać sobie resztę”, i nie zawsze bywa to umotywowane względami grzecznościowymi, niepewnością czy ambicją, by wyrazić oszczędnymi środkami jak najwięcej treści. Otwarte sformułow ania budzą nieraz przekorę („Nikt nie będzie mi niczego narzucał!”), obarczają znaczną odpowiedzialnością za słowo (łatwiej wyprzeć się np. insynuacji, niż postawionych wyraźnie zarzutów), a ponadto odznaczają się niewielką siłą perswazyjną. Sąd przekazany pośrednio wydaje się bardziej przekonywujący, a nawet bardziej „prawdziwy”: odbiorca chętnie aprobuje coś, do czego doszedł niejako samodzielnie, dając świadectwo swej inteligencji i przenikliwości. Tę psychologiczną prawidłowość wykorzystuje propaganda, reklama i retoryka.

Postaraj się zwerbalizować sugestie, jakie kryją się w przytoczonych wypowiedziach:

1.    Pociąg do Mławy odjechał dziś punktualnie.

2.    Volvo to wóz dla ludzi, którzy idą przez życie przebojem.

3.    Widujemy często w' różnych miejscach profesora Niewiadomskiego, lecz nigdy w towarzystwie żony.

4.    Każda kolejna akcja Jerzego Owsiaka stanowiła próbę zlaicyzowania działalności charytatywnej.

C. Tw ierdzenie a sugerowanie 13

5.    W Europie kara śmierci utrzymała się jedynie w Bułgarii, Albanii, Bośni oraz jak nietrudno zgadnąć w byłych republikach ZSRR.

6.    Także ateista może być człowiekiem uczciwym, a nawet szlachetnym.

7.    Wyłącznie bluzki naszej firmy ozdobione są haftami richelieu.

8.    Przewodnicząca Parlamentarnego Forum Kobiet jest zażartą feministką i czterokrotną rozwódką.

9.    Telewizja nasza, idąc w ślady niemieckiej, nadaje często lokalne programy rozrywkowe; nigdy jednak nie ociekają one złym gustem.

10.    Nie wiem, czy oskarżona była dobrą matką, czy też nie. Wiem tylko, że jej dzieci spędzały całe dnie na klatce schodowej.

11.    Rożniatowski brał udział w działaniach komisji reprywatyzacyjnej. Nic dziwnego, że dziś to jeden z najbogatszych ludzi w województwie.

12.    Lepiej wydawać pieniądze z budżetu państwa na katechetów' niż na walkę z narkotykami oraz poprawczaki.

13.    Emerytury pochodzą obecnie ze składek odciąganych przymusowo z pensji ciężko pracujących osób w wieku produkcyjnym.

14.    Nie przypadkiem to mężczyźni zostali obdarzeni większą siłą fizyczną, zdolnością koncentracji, umiejętnością abstrakcyjnego myślenia.

15.    Wielbicieli filozofii Nietzschego zainteresuje informacja, iż sw^re koncepcje wymyślał on między powtarzającymi się napadami szaleństwa.

16.    Teoria ewolucji nie potrafi nam wyjaśnić, skąd wziął się wspaniały intelekt Einsteina, geniusz muzyczny Mozarta lub dramatyczny zmysł Szekspira.

17.    Porównanie nauki Chrystusa z buddyzmem wydaje się niezmiernie pouczające. Lecz stół ma cztery nogi i tak samo koń.

18.    Niewiasta, która kocha sw^rego męża, jest dumna, że nosi jego nazwisko.

19.    Przeważająca wńększość przestępców, społecznych dewiantów, pedofilów i domowych sadystów to osobnicy o orientacji heteroseksualnej.

20.    Człowiek całkowicie racjonalny nie zdecydowałby się nigdy na zawarcie związku małżeńskiego, podobnie jak na granie w „Lotto” czy obstawianie koni na wyścigach.

D. Implikowanie konwersacyjne

Każdy, kto używa zdania o postaci „X jest dziś wieczorem umówiony z kobietą”, implikuje normalnie, że osobą, z którą X jest umówiony nie jest jego żona, matka, siostra ani znajoma, z którą wia,żąX tylko sprawy zawodowe.

Herbert Paul Grice

Szczególną odmianą sugestii są tzw. implikatury konwersacyjne: niemal automatyczne wnioski, jakie wyciąga z wypowiedzi odbiorca, biorąc pod uwagę

1

Sugestie mogą być oczywiście zawarte również w wypowiedziach pytających i rozkazujących.