Maslow opiera swoją teorię motywacji na osiągnięciach szkoły stosunków społecznych Ełtona Mayo. Szkoła ta reprezentowała kierunek stosunków międzyludzkich, dlatego też Abraham Maslow w swojej teorii koncentruje uwagę na człowieku. Zdaniem Maslowa zachowanie się człowieka wynika z jego dążenia, do zaspokojenia potrzeb, a nie chwilowych stanów emocjonalnych. Zakłada on, że człowiek ma określony zespół potrzeb, które zaspokajać powinien w określonej kolejności. Mechanizmem sterującym ludzkimi zachowaniami według Maslowa są potrzeby, pojmowane jako brak czegoś, wywołujący jednocześnie dążenie do zaspokojenia tego braku. Potrzeby te tworzą układ hierarchiczny, który Maslow obrazuje w postaci piramidy. Na samym dole piramidy znalazły się potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek), krok wyżej umiejscowione są potrzeby bezpieczeństwa. Nad nimi znajdują się potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość), a wyżej potrzeby szacunku oraz samorealizacji.
Teoria Maslowa wywarła ogromny wpływ na późniejsze badania z zakresu tematu motywacji. Krytycy zarzucają Maslowowi uproszczone podejście: nie wszyscy ludzie - ich zdaniem zaspokajają potrzeby w podanej kolejności. Uważają również, że niektóre czynniki mogą zaspokajać wiele potrzeb - na przykład pieniądze, które mogą być też przez niektórych traktowane jako wskaźnik personalnej wartości. Kwestią do zastanowienia się jest również kolejność występowania poszczególnych potrzeb. Nie zawsze u wszystkich pracowników występuje pięć poziomów potrzeb, a jeśli już występują, to nie zawsze przyjmują hierarchię zaproponowaną przez Maslowa.
Oddziaływanie motywacji na procesy działania
Istnieje zależność pomiędzy intensywnością motywacji a energią działania. Jest ona aż do pewnej granicy liniowa, czyli im bardziej wzrasta intensywność motywacji, tym bardziej wzrasta energia działania. Po przekroczeniu pewnego poziomu intensywności motywacji może dojść do nagłego załamania zasobów energetycznych organizmu wyrażającego się całkowitą utratą sił. Sposoby zwiększania motywacji:
Deklaracja innym tego, co mamy zrobić Analiza celów
Zaplanowanie nagrody za wykonanie celu Wizualizacja celu - twórcze wykorzystanie wyobraźni Analiza negatywnych konsekwencji niezrealizowania celu Analiza pozytywnych konsekwencji zrealizowania celu Rozpoczęcie zadania od czegoś prostego
Motywacja może mieć silny wpływ na procesy uczenia się i zapamiętywania. Przeprowadzono wiele badań w szkołach, na podstawie których wybrano najlepsze metody motywacji.
Motywacja osiągnięć odgrywa bardzo pożyteczną rolę w pracy szkolnej. Wyróżniono 3 komponenty motywacji osiągnięć: popęd poznawczy, zorientowany na zadanie w tymi znaczeniu, że badający próbuje zaspokoić potrzebę poznania i zrozumienia, a nagrodę znajduje wr odkrywaniu nowej wiedzy i wykonywaniu nowych zadań, samopotwierdzenie, które jest zorientowane na „ja” i reprezentuje pragnienie podniesienia prestiżu i statusu poprzez dobre wykonywanie zadań szkolnych i prowadzi do poczucia adekwatnej samooceny, szeroko pojęty motyw afiliacji, który realizuje potrzebę uznania nas przez innych.
Relacje zachodzące pomiędzy motywacją a procesami poznawczymi mogą mieć specyficzny i niespecyficzny charakter. Specyficzne oddziaływanie motywacji na procesy poznawcze polega na tym, że procesy motywacyjne(podobnie jak emocjonalne) oddziaływują selektywnie, ułatwiając bądź utrudniając przebieg pewnych procesów umysłowych. Może to prowadzić np. do wyolbrzymienia pewnych informacji, które polega na tym, że czynniki gratyfikujące uzyskują większą wartość w porównaniu z innymi wartościami:
1. W procesach pamięciowych ‘wyolbrzymianie’ wyraża się w ułatwieniu zapamiętywania i przypominania sobie tych treści, które mają związek z nagrodą
2. W zakresie myślenia sprowadza się do modyfikowania toku myślenia tak, aby jego wyniki były zgodne z dominującym procesem motywacyjno-emocjonalnym