niewolnicy08

188 J. KRZYNOWEX IM]

faktycznie zostały wydane na działalność m;i szczącą się w granicach prao.posMio (stanowisko rygorystyczne). Z tak ego założenia wychodził stawiający pytanie w responsum Juliana. Ofilius uważa, że wystarczy sama deklaracja magister navis o przeznaczeniu pożyt zki, aby uznać, że między pożyczką a pracpositio istnieje związek. Rozsu zygaiędc Juliana stanowi media sententła. Nie wymaga on udowodnień a rzeczywistego wydania pożyczonych pieniędzy na cele związane z pratposlsio, ale nie polega też wyłącznie na deklaracji magister navis; wprowac za wymóg istnienia obiektywnej konieczności pzeprowadzenia remontu ; tatku w chwili zawierania kontraktu i nakłada na wierzyciela obowiązek udowodnienia tego faktu, przy czym niewystarczający jest aowou w j*.» aci

Przedstawione źródła dają jedynie fragmemat fcmy obraz treści i limitów praepositio związane z prowadzeniem przedsiębi* irslwa - statku. Są Lo teksty podejrzewane często o zmiany interpolacyjne [ ochodzenia poklasyczr.egc i justyoiańskiego. Tym niemniej wyłania się / n :h pewien zarys uprawnień osoby, której powierzono prowadzenia statku v cudzym imieniu i na cudzy rachunek. Grar.ice pracpositio określa w pien ^rszej kolejności wola excr-citora, który powierzając magister mvis pmw .dzcnic statku handlowego określa ona rodzaj negotiatio, /. którego zamierz.>ł czerpać zyski i związanym z tym rodzaj czynności prawnych. Wola armat- ira mogła kształtować sferę uprawnień magister navis do najdrobniejszych szczegółów., ale mogła również ograniczać się do ogólnikowego wskaż mia rodzaju czynności. Nic była ona jednak wyłącznym czynnikiem ksztc trującym zakres uprawnień magister r,avis. Obok niej praeposisio uzupełń ąją okoliczności faktyczne, związane ściśle / rodzajem negotiatio, np. przy mowanic gwarancji rzeczowych i osobowych od kontrahentów, lub radalku. Inne jeszcze będą wynikały z natury loeus praepositionis, np. zapłi ta czynszu za najem tabemy czy statku, zawieranie umów o pracę z żegl irzami, ozy wreszcie zakup elementów wyposażenia statku. Kontrowersyjni jest interpretacja źródeł, w których mowa o pożyczce zaciągniętej pr/e: magister tiavij. Generalnie można stwierdzić, że wchodziła ona w zakr :s praepositia, z wyjątkiem wyraźnego przeciwnego oświadczenia annaton. Jej powiązanie z praeposisio nasuwa jednak pewne wątpliwości. Po pierwsze, czy każda pożyczka zaciągnięta eius ^rei nomu-,e zobowiązuje cx rcitora. Przeciwko ogólnej twierdzącej wypowiedzi Pediusa mamy w żródł ich dwie ograniczające się do pożyczki ad refleiendue zuim; n-.e są to z zaloż ma wypowiedzi ogólne, lecz kazuistyczne rozstrzygnięcia. Pc dtugic. w aki sposób ustalić związek, między pożyczką a jej przeznaczeniem na eius r. s, cui praepositus Juerat. Trzy teksty źródłowe dają trzy różne odpowiedzi r % to pytanie.

ORANlCC PRAEPOSiriO    *•

Umili dcl prcposttio i*ll'octio muraloric

proibiziotie. era aulonznlo * compicrc ncgozi che erano tmx    ^

crano conclusi per assicurarc fcsislenza e ] dftcicoza •    . .    ■ ,, _(J(łV/_r praeposilio.