h (7)

188 J. KRZYNÓWEK [14]

faktycznie zostały wydane na działalność mii szczącą się w granicach praepositio (stanowisko rygorystyczne). Z tak ego założenia wychodził stawiający pytanie w responsum Juliana. Ofilius iważa, że wystarczy sama deklaracja magister navis o przeznaczeniu pożyć zki, aby uznać, że między pożyczką a praepositio istnieje związek. Rozsti zygnięcie Juliana stanowi media sententia. Nie wymaga on udowodnień a rzeczywistego wydania pożyczonych pieniędzy na cele związane z prai positio, a[e nie polega też wyłącznie na deklaracji magister navis; wprowac za wymóg istnienia obiektywnej konieczności pzeprowadzenia remontu : tatku w chwili zawierania kontraktu i nakłada na wierzyciela obowiązek udowodnienia tego faktu, przy czym niewystarczający jest aowou w pus aci łaUV£A/»UU navis.

+ * *

Przedstawione źródła dają jedynie fragmentar /czny obraz treści i limitów praepositio związane z prowadzeniem przedsiębi« irstwa - statku. Są to teksty podejrzewane często o zmiany interpolacyjne { ochodzenia poklasycznego i justyniańskiego. Tym niemniej wyłania się z n :h pewien zarys uprawnień osoby, której powierzono prowadzenia statku u cudzym imieniu i na cudzy rachunek. Granice praepositio określa w pien 'szej kolejności wola exer-citora, który powierzając magister navis prow idzenie statku handlowego określa ona rodzaj negotiatio, z którego zamierz tł czerpać zyski i związanym z tym rodzaj czynności prawnych. Wola armatura mogła kształtować sferę uprawnień magister navis do najdrobniejszych szczegółów,, ale mogła również ograniczać się do ogólnikowego wskaż inia rodzaju czynności. Nie była ona jednak wyłącznym czynnikiem kszt? Itującym zakres uprawnień magister navis. Obok niej praepositio uzupełń ają okoliczności faktyczne, związane ściśle z rodzajem negotiatio, np. przy mowanie gwarancji rzeczowych i osobowych od kontrahentów, lub 2idatku. Inne jeszcze będą wynikały z natury locus praepositionis, np. zaph ta czynszu za najem taberny czy statku, zawieranie umów o pracę z żegl irzami, czy wreszcie zakup elementów wyposażenia statku. Kontrowersyj aa jest interpretacja źródeł, w których mowa o pożyczce zaciągniętej prze: magister navis. Generalnie można stwierdzić, że wchodziła ona w zakr ;s praepositio, z wyjątkiem wyraźnego przeciwnego oświadczenia armator?. Jej powiązanie z praepositio nasuwa jednak pewne wątpliwości. Po piei wsze, czy każda pożyczka zaciągnięta eius rei nomine zobowiązuje ex :rcitora. Przeciwko ogólnej twierdzącej wypowiedzi Pediusa mamy w źródł ich dwie ograniczające się do pożyczki ad reficiendae navis\ nie są to z załóż :nia wypowiedzi ogólne, lecz kazuistyczne rozstrzygnięcia. Po drugie, w aki sposób ustalić związek między pożyczką a jej przeznaczeniem na eius r< s, cuipraepositus fuerat. Trzy teksty źródłowe dają trzy różne odpowiedzi r a to pytanie.

GRANICE PRAEPOSITIO    ».    Jgę

I

I

i

Limiti del prepositio ne!l’actio exerdtoria

i

, I limiti del praepositio data al magister navis erano indicati da tre fattori i fondamentali. La volnonta dell exercitor racchiusa nell’atto della installazione la | persona magistri sulla nave come impresa marittima. Essa determinava il tipo di negozi ai quali magister era autoarizzato e queli che gli erano proibiti. Poi magister navis, salvo proibizione, era autorizzato a compiere negozi che erano intimamente connessi eon il primo gruppo cioe p. es. prendere o dare le garenzie reali e/o personali. Terzo fattore cui incideva sul contenuto del praepositio era loeus praepositionis cioe i negozi che erano conclusi per assicurare 1’esistenza e 1’efficienza della nave come mezzo di trasporto. A quest’ ultimo gruppo appartiene il mutuo concluso dal magister navis. t    rontrastanti opinioni nei modi di legare il mutuo eon

praepositio.