n (12)

14

Natomiast próby nawiązania stosunków z Chinami i Japonią rzadko są wieńczone powodzeniem. Oba te państwa traktują Europę ze skrajną nieufnością i uchylają się od kontaktu poza, niekiedy, handlowym³⁹.

Przyjazd misji egzotycznej ma zawsze posmak sensacji. Odmienny strój, mowa, obyczaj, malowniczy orszak sprawiają, że misja taka budzi powszechne zaciekawienie. Rysunków, sztychów, opisów takich misji ⁴⁰ sporządzono więcej niż wiele-kroć częstszych misji, jakie wymieniały między sobą kraje zachodnie.

⁹⁹ Blaga, 336 n.

Zob. np. BUder-Saal, VIII. 138 n. i 890 n., lub XVII, 258 n.

ROZDZIAŁ III

O POCHODZENIU PRAWA POSELSTW

Ubi ar bi Ir amur, ipso iure naturae legałoś esse inviolabiles.

(Pufendorf)

Legatorum publica Ula securitas et sanctimonia consensu gentium originem traxit.

(Textor)

KWESTIA ŹRÓDEŁ — PRAKTYKA A NAUKA

Nawet dziś umiejscowienie prawa dyplomatycznego może natrafiać na trudności. Jest to bowiem zespół norm, związanych swoim przedmiotem, ale nic jednolitych pochodzeniem, nie przynależnych $o tego samego działu prawa. Niektóre z nich należą do prawa międzynarodowego, inne do prawa wewnętrznego poszczególnych państw, i to do różnych jego dziedzin: prawa administracyjnego, karnego materialnego, procesowego tak cywilnego jak karnego, finansowego.

O ileż trudniej określić pochodzenie i przynależność prawa poselstw, gdy mowa o okresie, w którym brak było szeregu pojęć i klasyfikacyj dziś powszechnie przyjętych. Gdy w szczególności prawo międzynarodowe, nazywane dawniej prawem narodów, zaczynało dopiero powstawać i ani jego metody, ani nawet zakres treściowy nie były jednoznacznie ustalone. Poszczególne zagadnienia, które stopniowo złożą się na prawo międzynarodowe, żyją zrazu własnym życiem. Inspiracji do odrębnych badań i odrębnych opracowań dostarczają najwcześniej — obok tylko zagadnień, jakie nasuwa wojna — przede wszystkim zagadnienia związane z poselstwami.

Gdyby do badań nad międzynarodowym prawem poselstw w omawianym okresie zastosować później dopiero powstałe klasyfikacje formalnych źródeł prawa międzynarodowego¹, jedno na wstępie należałoby stwierdzić: w interesującej nas dzie-

1

Art. 38 Statut u Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, dołączony do Karty Narodów Zjednoczonych (Dz. U. 1947, nr 23, poz. 90), mówi o trzech zasadniczych źródłach: „umowy międzynarodowe”, „zwyczaj międzynarodowy”, „ogólne zasady prawa uznane przez narody cywilizowane”, oraz o dwu „pomocniczych środkach ustalania norm prawnych”, którymi są „orzeczenia sądowe” i „poglądy posiadających najwyższe kwalifikacje pisarzy różnych narodowości”.