Obraz038

- Proszę wyobrazić sobie taką sytuację w niedalekiej przyszłości, kiedy ktoś z boku nagrywa na video Pana życie - tak jak w filmie - a sprawy w Pana życiu układają się lepiej niż obecnie. Co takiego zobaczy Pan na ekranie oglądając to nagranie? (Pytanie o opis video).

Jeszcze inną możliwość stanowi tzw. list z przyszłości,.który szczegółowo opisała^Y. Dolan, a który polega na przelaniu owej wizualizacji na papiej^co jeszcze bardziej pozwala zanurzyć się w preferowanej przyszłości i zakotwiczyć ten obraz [Dolan 2004, s. 128-129].

Pytania o skalę

Biorąc pod uwagę subiektywizm percepcji klienta, dotyczący m.in. doświadczanych trudności i problemów, ale także rozwiązań, potrzeb, czy celów, kolejne z pytań, tzw. pytanie o skalę, jest narzędziem pozwalającym lepiej tę rzeczywistość eksplorować [zob. Lelonkiewicz 1997]. I to zarówno samemu klientowi, jak i pomagaczowi. Pytania te opierają się na założeniu, że większość klientów, niezależnie od ich statusu, czy wykształcenia, po=. siada przynajmniej podstawową umiejętność liczenia w zakresie od 0 do 1& Zwykle także znacznie łatwiej jest im operować cyframi, niż zobrazować określone treści poprzez dokładny ich opis.

Rozpoznawszy uprzednio z kim pracujemy, jakie nasz klient ma zasoby, jakich metafor używa, itp., możemy dostosować formę skalowania do jego specyfiki oraz możliwości. Zazwyczaj wykorzystywane są skale:

•    liczbowe (np. od 1-10, 1 -100),

•    procentowe (np. od 0-100%),

•    kołowe (cyrkularne),

^r • symboliczne (buźki z różnymi minami),

•    przestrzenne oparte na różnych wymiarach (np. posługując się przestrzenią w sali lub gabinecie terapeutycznym - od ściany do ściany, bądź w wymiarze geograficznym - od Torunia do Bydgoszczy, itp.),

•    opisowe - wykorzystujące opis jakiegoś elementu (np. wspinaczki pod znaną górę, itp.) [zob. Szczepkowski 2007, s. 80].

W zasadzie skalować można wiele wymiarów funkcjonowania klienta, począwszy od oceny jego aktualnej sytuacji, gotowość do zmiany, motywacji, nadziei, ocenę realności zamierzeń, itp. Przy tak formułowanych pytaniach ważne jest przynajmniej kiedy pierwszy raz je zadajemy klientowi, dokładne określenie początku i końca skąlij tj. co one oznaczają. Możliwości te prezentują przykładowe poniższe pytania:

Na skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza, że sprawy w Pani życiu układają się w niewielkim stopniu tak jak sobie Pani życzy, a 10 oznacza, że to jest ten dzień po cudzie, gdzie Pani dzisiaj by się umiejscowiła na niej?

-    Na ile jest ważne dla Pani na tej skali od 1 do 10, gdzie 1 oznacza, że w niewielkim stopniu, a 10, że bardzo, aby poprawić swoje relacje z dziećmi?

-    Na ile określa Pani swoją nadzieję na to, że sytuacja Pani może się zmienić?

W praktyce różne osoby posługują się dwoma rodzajami skali, rozpoczynającej się od 0 lub od 1. Zależy to od ich indywidualnych preferencji, z drugiej zaś strony czasami także od tego, z czym się zgłasza sam klient. Czasami lepiej jest użyć skali od 1, która sama w sobie podkreśla już fakt, że sytuacja klienta choć jest trudna, to coś, choćby niewielkiego w jego życiu, funkcjonuje. Skalowania możemy także używać badając rozbieżności albo podobieństwa w ocenie sytuacji klienta przez inne ważne dla niego osoby:

-    Przypuśćmy, że to samo pytanie zadałbym Pani mężowi, gdzie on by Panią umiejscowił?

-    Załóżmy, że zapytałbym o to samo osobę, która zna Panią najlepiej, gdzie ona umieściłaby Panią na tej skali?

Rys. 1. Skalowanie - możliwości jego spożytkowania