Obraz045

pomocne w poszukiwaniu pożądanych rozwiązań. Zamiast pytania o problem, które to zwykle wzmacnia defensywność klientów, możemy spróbować dowiedzieć się, co jest ważne dla klienta. Nie można przecież nikogo zmusić do zmiany, możemy natomiast odszukać to, co jest wystarczająco ważne dla klienta, aby on sam mógł, czy też zechciał zmienić swoje postępowanie. Z praktyki wynika, że często tematami, które mogą okazać się po-mocne w nawiązaniu relacji są: rodzina, praca zawodowa, kontakty z ludźmi, czy też inne wartości, itp.

Alternatywnym kierunkiem postępowania jest sprawdzenie kto jest ważny dla klienta, z czyim zdaniem on się liczy lub na czyjej opinii z pewnych względów mu zależy. Można także spróbować dowiedzieć się, jakie klient ma plany, aspiracje, czy marzenia. Przykładowe pytania:

-    Proszę mi powiedzieć w czym Pan jest dobry? Co Pan umie, czym się w życiu ; zajmował, itp.?

-    Zastanawiam się, co dla Pana jest w życiu ważne?

-    Proszę mi opowiedzieć parę słów o sobie, swojej rodzinie, o tym kto dla Pana jest ważny, z czyim zdaniem się Pan liczy, itp.?

• Poznaj i eksploruj perspektywę klienta

Jednym z najlepszych sposobów okazywania szacunku klientom jest poznanie ich punktu widzenia, czy oglądu sytuacji problemowej, w której się znaleźli. W praktyce oznacza to wspomnianą uprzednio neutralność ze strony pomagaczą, a także gotowość do wysłuchania określonej narracji klienta. Opowieść ta może i zwykle jest pełna krytycznych uwag, a także skarg dotyczących samych pracowników socjalnych oraz całego systemu pomocy społecznej. Szczególnie sytuacja taka ma miejsce, kiedy działania pomagacza mają związek z interwencją np. dotyczącą zaniedbań wobec dzieci i przynajmniej potencjalnie mogą zakończyć się ich odebraniem rodzicom, a w konsekwencji ich umieszczeniem w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Przykład:

Wyobraźmy sobie przypadek klienta, który nie ma stałej pracy i korzysta ze

wsparcia finansowego ośrodka pomocy społecznej.

POMAGACZ: Dzień dobry Panu.

KLIENT: Jaki tam dobry!? Stara bieda, pieniędzy na wszystko brakuje, a od Was nic nie można dostać.

POMAGACZ: Słyszę, że nie jest Pan zadowolony z pomocy jaką Pan ostatnio uzyskał?

KLIENT: A kto byłby zadowolony z takich groszy?! Nie wiem jak tu koniec z końcem związać! Wie Pani dosyć mam już wszystkiego, tej waszej jałmużny! Chciałbym już wreszcie znaleźć jakąś pracę i mieć spokój!

POMAGACZ: Domyślam się, że nie jest Panu i Pana rodzinie łatwo, i zastanawiam się, jak Pan sobie daje radę?

KLIENT: Pani kochana - muszę, mam przecież rodzinę na utrzymaniu. Jak ja tego nie zrobię, to kto? Wy mi dacie? Wy dajecie tylko tym, którzy chleją gorzałę i całe dnie stoją we wsi pod sklepem, a nie takim jak ja!

POMAGACZ: Oprócz rozgoryczenia słyszę, że wie Pan już dobrze, że to co może otrzymać z pomocy społecznej nie jest wystarczające. Najbardziej pomocne, aby osiągnąć spokój będzie znalezienie pracy. Jaką pracę ma Pan na myśli?

KLIENT: Obojętnie, aby była stała i można było coś zarobić.

POMAGACZ: Czyli jest Pan zdecydowany szukać jakiegokolwiek zajęcia? Zastanawiam się skąd Pan ma siłę na to iw odróżnieniu od tych co stoją pod sklepem i nadal liczą na jałmużnę nie poddaje się Pan?

Starając się eksplorować perspektywę klienta ważne jest, aby trzymać się ' jeden „krok za nim lub z boku”, nie konfrontować go i nie doszukiwać się •ewnętrznych sprzeczności w opowieści klienta. Istotna jest więc samody--yplina pomagacza. Rola pracownika socjalnego nie polega na szczęście na ■ądzaniu i wydawaniu wyroków. Uprawnione są do tego inne organy, 'arto natomiast skoncentrować się na próbie wydobycia i określenia tego, ; klient jest zdolny zrobić lub może zrobić z tego, czego sam chce, na czym u zależy.

» Zadbaj o kompetencje klientów, szukaj ich zasobów Jak już wspomniałem uprzednio, klienci czując się bardziej kompetentni bardziej bezpieczni w relacjach z pomagaczem, zwykle wykazują więcej otowości do prawdziwej współpracy. Zadbajmy więc o to. Jednym z po-ocnych sposobów postępowania, jakie służą budowaniu poczucia wartości łientów, a także umożliwiają poszukiwanie sposobów osiągania pożądanych ^związań jest komplementowanie, które zostało szerzej opisane w rozdziale ecim. Dobrym sposobem na dostrzeganie owych zasobów jest tzw. rozmo-poza problemem. Koncentrując się na problemie zwykle pomijamy bszary w których klient funkcjonuje dobrze, czy poprawnie. Rozmowa problemach nie sprzyja więc odkrywaniu, dowiadywaniu się o mocnych ■tronach rozmówcy. Rozmowa poza problemem koncentruje się na tych Obarach, które są ważne dla klienta i sprzyja „połączeniu” się z nim, opisa-emu powyżej. Przykładowe tematy możliwe do podjęcia będą zależały od ategorii klientów, ich wieku, a także specyfiki funkcjonowania. Dorosłych ożemy pytać o rodzinę, pracę, zainteresowania, sposoby spędzania czasu olnego, umiejętności, doświadczenia, itp. Młodzież i dzieci o ich zaintere-■vania, ulubione zabawy, bohatera, filmy, określone dyscypliny sportowe, olegów, itp. Zastosowanie tej strategii opisuje poniższy przykład.

89