Obraz064

Etapy projektowania zmiany:

•    Tworzenie obrazu małej zmiany

•    Określanie najbliższych działań w kategoriach, konkretnych zachowań

•    Określenie zadania „domowego”

Przerwa i informacja zwrotna dla klienta

W PSR istotne znaczenie ma przerwa, jest ona ważnym metodycznym elementem postępowania. Daje czas pracownikowi na analizę sesji i sformułowanie w odpowiedni sposób informacji zwrotnej dla klienta. Niezwykle trudno jest to bowiem zrobić w trakcie samej rozmowy. Stoimy wówczas tak naprawdę przed nierozwiązywalnym dylematem: albo skupiamy się na tworzeniu właściwej informacji, a tym samym nie słuchamy uważnie klienta, albo słuchamy klienta i improwizujemy udzielając informacji zwrotnej. W odniesieniu zaś do samego klienta przerwa pozwala na pozostawienie go w kontekście odbytej rozmowy, dając mu sposobność przemyślenia tego,

0    czym mówił, zwiększa percepcję informacji przekazywanych po przerwie.

Wielu praktyków tej metody początkowo narzeka na trudności w realizacji tego postulatu metodycznego, uznając zresztą słusznie, że fizyczne odseparowanie się od klienta w trakcie przerwy jest w warunkach ich pracy niemożliwe. Trudno bowiem pozostawić klienta w pomieszczeniu służbowym, gdzie są nie tylko nasze rzeczy osobiste, ale także różne materiały oraz dokumentacja. Uznając zasadność tej argumentacji, a zarazem celowość pozostawienia klienta w trakcie przerwy w kontekście uprzedniej rozmowy, proponuję choćby tzw. przerwę mentalną. Można to zrobić poprzez poinformowanie klienta o potrzebie przerwy w formie kilkuminutowego milczenia

1    zmiany miejsca siedzenia pomagacza w danym pomieszczeniu. Zabieg taki pozwoli z jednej strony pozostać w zgodzie z wymogiem, o którym Shazer mówił jako o istotnym, konstytuującym ten sposób pracy („Jeśli nie ma przerwy, to nie można tego nazwać TSR-em”), z drugiej strony nie narazimy się na jakieś przykre niespodzianki i zaniedbanie obowiązków służbowych związanych z ochroną danych osobowych.

Sama informacja zwrotna konstruowana przez pomagacza składa się zwykle z kilku elementów. Pierwszą część stanowią komplementy, czyli te zasoby, które wydają się być najważniejsze, czy najbardziej użyteczne w realizacji osobistych celów klienta. Ważne żebyśmy nie przesadzili z ich liczbą, ograniczając się tylko do tych naprawdę istotnych. W przeciwnym przypadku mnogość komplementów może zdeprecjonować w oczach klienta ich znaczenie lub zostać odebrana jako przejaw zachowań ingracjacyjnych (nastawionych na „wkradanie się w łaski klienta”) ze strony pomagacza. Drugi element to tzw. pomost, czyli zdanie lub zdania łączące te zasoby z trzecią częścią informacji, którą stanowią cele klienta. Pomost jest więc wypowiedzią ukazującą perspektywę spożytkowania zasobów do realizacji określonych celów. Ostatnim elementem informacji zwrotnej jest ewentualne zadanie, które może być pomocne klientowi w praktycznym wykorzystaniu omawianych na sesji treści do budowania pożądanych rozwiązań [zob. Szczepkowski 2009, s. 69-70].

Notatka dla klienta

Na koniec pierwszego spotkania z klientem w relacji współpracy warto jeszcze zrobić jedną rzecz: mianowicie zadać pytania dotyczące owej współ-"racy. Procedurę tę nazywamy notatką dotyczącą współpracy (ang. colabo-rative notes) i sporządzamy ją w ciągu ostatnich 5-7 minut sesji, Zapisywane są^znączące według opinii klienta rzeczy z danej sesji, przede wszystkim zaś jego wnioski, które chciałby zapamiętać. Generalnie sprowadza się ona do dwóch pytań, z których pierwsze brzmi:

Co z tego co pojawiło się podczas naszej rozmowy jest dla Pani ważne i chciałaby Pani zapamiętać?

Nie ma tutaj jednego obowiązującego schematu. Notatkę może sporządzać sam klient lub pomagacz, jeśli ten pierwszy uzna to za lepsze rozwiąza-; nie. Warto także podkreślić, że notatki są mniej ulotne niż słowa mówione. Klienci mogą je przeglądać, wracać do nich w dowolnym czasie, mogą one być im pomocne w radzeniu sobie z doświadczanymi problemami w okresie . między kolejnymi sesjami. Na wartość sporządzanych po spotkaniu z klientem notatek wskazują także doświadczenia J. Milner i P. 0’Byrne. Wymienieni Autorzy poszli jeszcze dalej proponując po sesji z klientem sporządzanie pisemnych informacji zwrotnych, które co prawda zabierają sporo czasu, ale „są korzystne dla wzbogacenia fabuły, wspólnego kształtowania przyszłości wolnej od problemu i budowania na tym, co klient wnosi do spotkania” [por. Milner, 0’Byrne 2007, s. 69]. Przytaczają także dane, które wskazują, że jeden list stanowiący zredagowaną notatkę z rozmowy z klientem odpowiada wartości ok. 4 kolejnych sesji! [ibid., s. 216]. Oznacza to, że ich pisanie opłaca się bardzo, skracając wyraźnie czas, jaki klient potrzebuje, aby znaleźć niezbędne rozwiązania, a tym samym jaki pracownik jemu poświęca.

127