Obraz0 5

Postępowanie z pacjentem po upadku — rola lekarza rodzinnego

/

4

nież coraz ważniejszą pozycją budżetu ochrony zdrowia krajów rozwiniętych — szacunkowe koszty leczenia skutków upadków w Stanach Zjednoczonych w 2000 roku wyniosły 19 miliardów dolarów.

Postępowanie z pacjentem po upadku — rola lekarza rodzinnego

f.

i

I

iw

ą

:4-

ś

'I

5

a

j

£

Pacjenci, u których wywiad i badanie lekarskie wskazują na możliwość zwiększonego ryzyka upadków, powinni zostać poddani szczegółowym badaniom. Dotyczy to w szczególności pacjentów z nieprawidłowym testem „Wstań i idź” Ulub) z więcej niż jednym upadkiem w wywiadzie. Badania powinny obejmować szczegółową ocenę równowagi i chodu (test Tinetti), funkcji mięśniowych, badania neurologiczne i kardiologiczne, próbę orto-statyczną, ocenę wzroku, ryzyka osteoporozy, funkcji poznawczych, weryfikację przyjmowanych leków, a także ocenę czynników ryzyka w środowisku domowym.

Postępowanie usprawniające polega głównie na poprawie funkcjonowania układu ruchu i krążenia, poprawie koordynacji, równowagi i jakości chodu. Prewencja obejmuje również naukę podnoszenia się po upadku oraz eliminację środowiskowych czynników ryzyka (wysokie progi, dywaniki, śliska podłoga, kable na podłodze, słabe oświetlenie). Samotnym seniorom należy starać się zapewnić możliwość regularnej kontroli i szybkiego wezwania pomocy (najlepiej gdy osoba starsza ma zawsze przy sobie telefon komórkowy i umie się nim posługiwać). Ważne jest leczenie współistniejących chorób, szczególnie tych mogących powodować zaburzenia równowagi. W hipotonii ortostatycznej można podawać fludrokortyzon 0,1 mg/dobę. Jednocześnie należy starać się kontrolować liczbę przyjmowanych leków, zwłaszcza zwiększających ryzyko upadku (hipotensyjnych, psychotropowych i przeciwbólowych). Można także rozważyć podawanie witaminy D w dawce 800 jm./dobę oraz wapnia 1000 mg/dobę. Szybkie leczenie i kompleksowa rehabilitacja z udziałem licznych specjalistów medycznych są podstawą próby przywrócenia osoby w podeszłym wieku do sprawnego funkcjonowania. Zadaniem lekarza rodzinnego jest zainicjowanie i koordynacja tego procesu.

U pacjenta, u którego wystąpił co najmniej jeden upadek. należy zebrać wywiad dotyczący okoliczności wystąpienia upadku, przeprowadzić badanie lekarskie. EKG oraz wstępną ocenę równowagi i chodu. Powinna ona obejmować test „Wstań i idź" („Timed up and go") (opisany w rozdziale 2). Wynik powyżej 14 sekund jest nieprawidłowy i wskazuje na zwiększone ryzyko upadków.

1571