Obraz3

Przedstawiona hipoteza dotycząca powstawania iłów warwowych jest olu*c-nic często odrzucana przez niektórych badaczy. Próbuje się tłumaczyć wars twowanie tych osadów również np. działaniem prądów o zmiennym natężeniu.

Iły warwowe są skałą dość powszechnie występującą na terenie prawie całej Polski (poza obszarem Karpat). Występują one w wielu miejscach na obszarze miasta Warszawy i Mazowsza. Iły występujące w rejonie Warszawy związane są ze zlodowaceniem środkowopolskim, z okresem jego postoju zwanego stadiałem Wkry. W tym czasie wody Wisły spiętrzone lądolodem utworzyły duże jezioro tzw. „zastoisko warszawskie”, w którym sedymenlo-wały iły warwowe (wg S.Z. Różyckiego). Zasięg zastoiska warszawskiego ilustruje mapka na rys. 4.9. Liczne zakłady ceramiki budowlanej w rejonie Warszawy, np. Zielonka, Baniocha, Gołków, Mochty, eksploatują iły warwowe jako surowiec. Podobnie na obszarze całego Mazowsza spotykamy cegielnie eksploatujące lokalne złoża, w których występują iły warwowe.

Iły warwowe jako podłoże budowlane należy traktować z pewną rezerwą. W stanie suchym stanowią stosunkowo dobre podłoże, należy jednak pamiętać

nu */ hwt r-i i uli |H,i z,niema pi/y nawilgoceniu, juk równie/ o możliwości iuMinknwo il(il>n'| filtracji wody w kierunku poziomym, równolegle do wars-lewck.

(11 i n y

Ze względu na genezę gliny możemy podzielić na: mady (aluwialne), zwałowe (lodowcowe, morenowe) i zwietrzelinowc.

(iliny aluwialne (mady) są osadem powstającym na tarasach /,iłowanych przez rzeki przy wysokich stanach wód (w czasie powodzi). Ich .kład granulometryczny ogranicza się w zasadzie do trzech frakcji: iłowej, pyłowej i piaskowej. Udział poszczególnych frakcji może być bardzo zmienny i dlatego mada może być skałą bardziej lub mniej spoistą. Jest to skała odzna-i zająca się stosunkowo dużą porowatością, a w związku z tym i dużą ściśliwością. Może zawierać domieszki częściowo rozłożonych elementów organi-i znych, które zabarwiają ją na różne odcienie kolom brunatnego do prawdę r/amego.

Mady są słabym podłożem budowlanym przede wszystkim ze względu na leli znaczną ściśliwość. Z reguły unika się posadowiania bezpośredniego na warstwie mady. Mogą one pokrywać powierzchnie najmłodszych tarasów zarówno rzek górskich, jak i nizinnych. Na wyższych tarasach mada stosunkowo szybko ulega procesom niszczącym i może występować jedynie w płatach. Może być utworem warstwowanym.

Gliny zwałowe, określane również przymiotnikami: lodowcowe lub morenowe, powstają przez wytapianie materiału skalnego z lodowca, podczas Jego „wycofywania się”. Występują w formie moreny dennej. Charakterystyczne cechy gliny zwałowej to: brak warstwowania, obecność wszystkich frak-rji, w tym głazów o ciężarze niekiedy wielu ton oraz obecność w grubych frakcjach skał pochodzenia skandynawskiego. Na obszarach, gdzie lodowiec poruszał się po stropie skał litych, można w najgrubszych frakcjach spotkać również okruchy skał miejscowych. Skład petrograficzny gliny zwałowej może Ryć zatem zróżnicowany, zależny od budowy geologicznej podłoża, po którym posuwał się lodowiec. Gliny zwałowe możemy spotkać na obszarze prawie całej Polski, z wyjątkiem najwyżej wzniesionych pasm górskich, z tym że w zasięgu zlodowaceń środkowopolskiego i bałtyckiego, tworzą one rozległe, niemal ciągłe pokrywy. Na obszarach, na których działał jedynie lądolód zlodowacenia południowopolskiego (krakowskiego), glina zwałowa zachowała flię do naszych czasów w postaci oderwanych płatów.

Ocena gliny zwałowej jako podłoża uzależniona jest w dużej mierze od lokalnych warunków hydrogeologicznych. W stanie suchym glina ta może być /warta, bardzo twarda, trudna do urabiania i zdolna do przenoszenia bardzo dużych naprężeń. Jednak już niewielkie jej zawilgocenie powoduje uplastycznianie się, a tym samym bardzo znaczne obniżenie wartości parametrów mechanicznych. Przy prowadzeniu prac ziemnych w pierwotnie suchej glinie

Ił