Obraz8 2

142 4. Fundamentalne zasady rachunkowości

4)    zasada istotności.

5)    zasada ostrożności (zwana również zasadą ostrożnej wyceny),

6)    zasada wspóimierności kosztów i przychodów,

7)    zasada zakazu kompensat.

Zasada kontynuacji działalności znajduje wyraz w założeniu, że działalność będzie kontynuowana w dającej się przewidzieć przyszłości. Jednocześnie przyjmuje się, że działalność będzie prowadzona w nic-zmniejszonym znacząco zakresie. Zasada ta nie ma zastosowania, jeśli stan faktyczny lub prawny nic pozwala traktować jednostki jako kontynuującej działalność. Sytuacja taka występuje wtedy, gdy zamyka się księgi rachunkowe jednostki w związku z jej likwidacją, wszczęciem postępowania upadłościowego lub zmianą formy prawnej.

Zasada memoriałowa mówi, że w' księgach rachunkowych i w wyniku finansowym - niezależnie od momentu zapłaty - należy obowiązkowo uwzględniać wszystkie osiągnięte i przysługujące jednostce w okresie sprawozdawczym przychody ze sprzedaż)' i inne przychody oraz wszelkie obciążające ją koszty. Decydującym kryterium jest więc przypisanie poszczególnych zdarzeń do danego okresu sprawozdawczego.

Zasada ciągłości wymaga, aby przyjęte reguły ewidencji księgowej, wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego oraz sporządzania sprawozdań finansowych były jednakowe w poszczególnych latach. Wyjątek stanowią sytuacje, w których z ważnych i uzasadnionych przyczyn taka zmiana musi zostać przeprowadzona. Wtedy to w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji „jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. Zmiana dotychczas stosowanych rozwiązań wymaga również określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdania finansowe wymagane innymi przepisami prawa, jeżeli zostały one sporządzone za okres, w którym powyższe rozwiązania uległy zmianie. W takiej sytuacji należy w informacji dodatkowej do sprawozdania finansowego jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian”.

Zasada istotności głosi, że przy wyborze rozwiązań dopuszczonych ustawą i dostosowywaniu ich do potrzeb jednostki musi być zapewnione wyodrębnienie w rachunkowości wszystkich zdarzeń ważnych z punktu widzenia oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki, z zachowaniem zasady ostrożności.

Zasada ostrożności formułuje szczególne wymagania w /.ikiMt ustalania wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowi i W wyniku finansowym ujmuje się w szczególności:

•    zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej składników A w ^< w tym również w postaci odpisów' amortyzacyjnych lub umor/enu i

•    wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody operacyjne i zysl i imi zwyczajne,

•    wsz>'stkie poniesione pozostałe koszty operacyjne i straty nad/m czajnc,

•    rezerwy na ryzyko znane jednostce, grożące straty oraz skutki mm. i> zdarzeń.

Zdarzenia, o których mowa, należy uwzględniać także wtedy, i-t zostaną one ujawnione między' dniem bilansowym a dniem, w kim faktycznie następuje zamknięcie ksiąg rachunkowych.

Zasada wspólmierności kosztów i przychodów jest stosowana .1 prawidłowego ustalenia wyniku finansowego w okresie sprawozdawczym czyli ujęcia tych kosztów, które przyczyniły się do osiągnięcia przychi dów. Oznacza to, że zgodnie z Ustawą o rachunkowości, w celu znpt v nienia wspólmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do d tywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego będą zalicz.m koszty lub przy-chody dotyczące przyszłych okresów, przypadające 11.• dany okres sprawozdawczy', które jeszcze nie zostały poniesione.

Zasada zakazu kompensat mówi, że wartość poszczególnych skl.nl ników aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów Jjak również zysków i strat nadzwyczajnych ustala się oddzielnie. Nu można wzajemnie kompensować wartości różnych pod względem 10 dzaju aktywów i pasywów, przychodów i związanych z nimi kosztów ora/ zysków i strat nadzwyczajnych.

Polityka rachunkowości

Przez politykę rachunkowości rozumie się przyjęcie i konsekwentne stosowanie przez jednostki gospodarcze specyficznych zasad i rozwiązań w zakresie wyceny i sporządzania sprawozdań finansowych dobranych tak, aby zapewnić odpowiednią jakość informacji finansowych przeznaczonych dla szerokiego grona odbiorców⁴. Oznacza to, że w granicach

* A. I lelin, Sprawozdanie finansowa według Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, FRRwP, Warszawa 2000, s. 16-17.