Obraz9

144 4. Fundamentalne zasady rachunkowości

wyznaczonych przepisami Ustawy o rachunkowości, wymaganiami Komisji Papierów Wartościowych i Giełd oraz innych aktów prawnych jednostka może wyselekcjonować konkretne zasady, których będzie przestrzegać przy sporządzaniu sprawozdania. Dotyczą one między innymi:

•    wyceny aktywów i pasywów,

•    metod amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych

i prawnych,

•    rozliczania kosztów wytworzenia produktów lub usług,

•    zasad tworzenia rezerw na przewidywane zobowiązania.

Ustawa obliguje jednostki gospodarcze do sporządzenia dokumentacji opisującej przyjętą politykę rachunkowości. Oprócz przedstawienia metod wyceny aktywów i pasywów oraz ustalania wyniku należy między innymi określić rok obrotowy oraz zakładów)' plan kont wraz z zasadami ujmowania na nim operacji gospodarczych, dopasowany do przyjętej polityki rachunkowości (art. 10. ust. 1).

Zgodnie z artykułem 5, ustęp 1, zatwierdzone w polityce rachunkowości, szczegółowe zasady grupowania operacji gospodarczych, wyceny aktywów i pasywów, dokonywania odpisów amortyzacyjnych i umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego oraz sporządzania sprawozdania finansowego powinny być stosowane w sposób ciągły, tak aby zapewnić porównywalność danych finansowych z kolejnych lat. Taki zapis w ustawie ma też na celu uniemożliwienie manipulowania liczbami stosownie do aktualnych potrzeb jednostki (np. zmiany stawek amortyzacji, zasad ustalaniajróżnic kursowych, wyceny rozchodu zapasów, w zależności od tego, czy jednostka chce wykazać wyższy czy też niższy wynik finansowy).

Należy stale mieć na mvadze zasadę true and fair view (rzetelnego i jasnego obrazu jednostki) i w jej kontekście wybierać odpowiednią politykę rachunkowości dostosowaną do specyfiki działalności jednostki, aby w miarę możliwości najrzetelniej przedstaw ić jej rzeczywistą sytuację finansow-ą i majątkową. Dopuszczalna jest także zmiana dotychczas stosowanych zasad, zgodnie z artykułem 8, ustęp 2 znowelizowanej ustawy o rachunkowości, który mówi:

„W celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostka może, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego bez względu na datę podjęcia decyzji, zmienić dotychczas stosowane rozwiązania na inne, przewidziane ustawą. W takim wypadku należ)' w informacji dodatkowej jednostki za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego,

dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian”.

Wpływ polityki rachunkowości na wynik finansowy przedsiębiorstwa

Wysokość wyniku finansowego jest w znacznej mierze uzależniona od sposobu wyceny składników bilansu. Ich wartość jest sukcesywnie wykazywana w rachunku zysków i strat, na przykład przez dokonywanie odpisów amortyzacyjnych środków trwałych oraz wartości niematcrial nych i prawnych, zużywanie materiałów do produkcji, sprzedaż wyrobów gotowych i towarów. Nabywane zapasy surowców bądź aktywa li nansowc zmieniają z upływem czasu swą realną wartość, co równie/ powinno znaleźć odzwierciedlenie w wykazywanym wyniku finansowym jednostki. Dlatego też niezwykle ważne jest przyjęcie jednolitych i spój nych reguł wyceny, zgodnych z zasadą truć and fair view, aby zapewnie właściwą „jakość” wyniku finansowego dla odbiorców sprawozdania li nansowego.

Działając w podobnych warunkach ekonomicznych, ale stosując inne metody wyceny, jednostki gospodarcze mogą osiągać różne wyniki li nansowc. Takie same operacje gospodarcze mogą w rezultacie dopro wadzić do odmiennych poziomów' wyniku finansowego w zależności od przyjętej polityki rachunkowości.

Literatura

Bclkaoui A.R., Accounling Thcory, Univcrsity of Illinois, Chicago 1992.

Melin A., Sprawozdanie finansowe według Międzynarodowych Standardów Rachunkowo ści, FRRwP, Warszawa 2000.

Jaruga A. i in., Rachunkowość finansowa, RAFiB, Łódź 1992.

Komentarz do znowelizowanej ustawy o rachunkowości, (red.) B. Lisiecka-Zając, I W.i lińska, J. Hryniuk, FRRwP, Warszawa 2002.

Rachunkowość - zasady prowadzenia po nowelizacji ustawy o rachunkowości, (red.) T. Ki/.iu kicwicz, Ekspert, Wrocław 2002.

Zasady wyceny bilansowej i ustalania wyniku zgodnie ze znowelizowana ustawa o rachunku wości, (red.) E. Walińska, CCAE, Łódź 2002.

Znowelizowana ustawa o rachunkowości, (red.) Z. Fcdak, „Rachunkowość”, wydanie specjalne, Warszawa 2001.