Obraz5

_llora kroniki - przychylne Piolrow, „_u. Nastawienie au.ora    _em odmalowywana jcsl radość

maczy. dlaczego z ^ _Drzyj_emność z krzywdy, którą si_{v Wy}. Agnieszki, zakrawająca * ,    ₀ sprawstwa okazywanie saty_s.

-Idzdo.    moralnie. Osoby wy*£,

fakcj. w takim mo    ^ _{ok ać} nadmiernych emocji. Tak

postawione me powinny 04.

itym pisał ówczesny autor Jan zSal.sbury

,_r,_vu ,_waR rdmdza wwnętrzne impulsy, len mc j«. sędzn, mcvachw,_a. ™ róż bardziej niegodnego w człowieku znacznego Manowiska n„

jego uszu. sypiących istny, jego '^«yfac^Asc>uqa;

urnoK jefc J    znaczonej ekscytacją; albo to /e gniew roz.

rob mu krew. która udeiia mu do twarzy. usta mu sit,* pienią, ręce są rozrzucone, stopy nic mogą ustać w miejscu, ciało się trzęsie i cala postać wyraża me tyle gniew

ile szaleństwo?] (Policrulicus V 15)

Jan z Salisbury odnosił to do zachowania sędziów, ale władca jest wówczas przecież sędzią, nadto zaś czymś więcej Su tadomość odrębności cywilizacyjnej wyczuwamy w oczekiwaniu, aby osoba publiczna - skoro może decydować o losach innych /achów \ wała się obliczalnie. Interesująca jest motywacja nie jest cywilizacyjna w sensie obyczajowym, ale w sensie kulturowym. Gw. łtowność staje się podejrzana najpierw nie dlatego, że razi cudzą wrażliwość, ale że zdradza może jakąś tajną umiejętność. Tego się chy ba obawia ktoś piętnujący nieopanowanie w mimice i gestykulacji jako podobne do magicznych zachowań ludzi... w Afryce.

[Doprawdy, kiedy widzę takie zachowanie, żal mi ich. a trochę boję się o siebie, pamiętając o mieszkańcach Afryki, których opisał Pliniusz w H,storn \vtu-lit*!, im!    ^S'V‘. ^potrafią czarować głosem i językiem w ten sposób, że

konie    "iIj ^{1C p}^^{nc dr/cwa}- liczne stada, obiecujące dzieci, wyjątkowe

^ ^i0d~' ^bydło* O"' eo natychmiast zab.ja.ą Cza-mieszkających wfrńd li ^mwm^.^śm,cr,e,nc- ^{,a sama ks}'V’g^a wspomina o ludziach wpatrywali się z cniew^^ '***' ^kU>r/y Zabljaj:* P^alrz4^c na tych, w których długo mcm. mają w każdym 2 ““ flE* ^ ^    «*-

*.......^...

Afryki można odcTyL^Ta''''^A';^{Zyni d}° ^ma8^lczny^eh zwyczajów

-°wkę, że nie widział takich zwycza-_i6# wokół siebie piszący wykształcony Europejczyk „ .

k.óry znal dobrze Angin; Francję i Wiochy. Gd^by    '

wówczas istniała , cło mego dotarła Carmen Mauri,

₀ Agnieszce i jej otoczeniu: ..Z dawien dawna howfcm _na czarach i rozmaitych zaklęciach" (przeł. Ganszynicc) ^? °^m Przyciąga uwagę jeszcze inny aspekt sceny przedstawtaiącei reakcję księżnę, Agnieszki mowa niezależna. Nic jest ona hv najmniej rzadkością w narracji faktograficznej, kronikarskiej cZ bywa tam ograniczana do wypowiedzi ciężkich gatunkowo i nigdy nic jest nieodzowna Można by zbadać statystycznie częstość miejsc „mówionych- na tle „opowiadanych”, aby wykryć części kronik wykorzystujące źródła literackie, zapewne bowiem obfitość mowy niezależnej znamionuje narrację epicką (por. Bering 2001. s. 137)

Przeto książę (...) jak drugi Piłat (...) przystał na żądanie jej. mówiąc- Jeśli koniecznie pragniesz przelać krew jego to [rozkazuję] wylupić mu oczy i wygnać go!" (...) I>ol** więc >kxvapliwie wszedłszy do więzienia zbrodniarzy, pytał się. czy tu kto jest. któryby umiał oślepić Piotra (Cronica .. 1865. s. 61)

Zastanawia porównanie Agnieszki do komediantki (iocula-trix). Nawet u XV u kobieta nie jest często widywana w roli osoby uprawiającej żonglcrską profesję. Przyjmując zaś, że Agnieszkę porównano do gibkiego i ruchliwego aktora, a jedynie, by nie uwłaczać jej płci, zrobiono z niego czysto gramatyczną aktorkę, pozostaje intrygujące skojarzenie ze sferą widowiska: ekspresywne zachowanie postaci, ale i jej słowa, pełne emocji i przykuwające uwagę. Okoliczności użycia tego porównania świadczą więc o rozumieniu rzeczy niebłahej żc istotą aktorstwa jest wyrażanie „poruszeń duszy" odgrywanej postaci. Zarówno Mosbach jak Ganszynicc zdecydowali się na „kuglarkę". ten ostatni tak tłumaczy całą tę scenkę:

Skoro Agnieszka od niego słyszała, iż Piotr już pojmany, uprzedzając w radości nawet samego małżonka, wyprawiała w zachwycie przeróżne gesty cudaczne, wyrażające wszelakie serca drgania, niby kuglarka

Jeśli tłumaczenie ma nas przybliżać do sensu, musielibyśmy wiedzieć skądinąd, jakież to „drgania serca" wyrażają kuglarki. Wśród osobliwości językowych przekładu Ganszyńca uderza igno iwanie aspektów polskiego czasownika. Przekład Mosbacha jest

65